Η ΜΕΓΑΛΗ ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1789-1814 (αναλυτική παρουσίαση)

Πίνακας του Ε. Ντελακρουά

Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ, ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ & ΤΩΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΝ(1789-1814).

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ & ΕΝΔΟΕΥΡΩΠΑΪΚΟΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

 Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΓΑΛΛΙΑ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΝΕΑ ΕΥΡΩΠΗ (1789-1814)

1. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΤΟΥ 19ου Αι.

• Η Πολιτική Ιδεολογία διαμορφώθηκε κυρίως με την επίδραση της Γαλλικής Επανάστασης. Τον 19ο αι. η Βρετανία αποτέλεσε πρότυπο για την οικονομία μέσω της Βιομηχανικής Επανάστασης και η Γαλλία για την πολιτική ιδεολογία και τη σημασία σε έννοιες και θέματα όπως: φιλελεύθερη και ριζοσπαστική δημοκρατική πολιτική, εθνικισμός, νομικοί κώδικες, πρότυπο της επιστημονικής και τεχνικής κατάρτισης, μετρικό σύστημα

• Έδωσε στην Επανάσταση το πλήρες νόημά της καθώς συνεπάγονταν την ολοκληρωτική κατάλυση ενός συστήματος διακυβέρνησης μαζί με τα κοινωνικά, οικονομικά & πολιτισμικά του θεμέλια.

• Ο μαζικός κοινωνικός χαρακτήρας, η οικονομική διάσταση και ο μεγάλος πληθυσμός της χώρας συνέβαλαν ώστε οι συνέπειες να είναι βαθιές και μακροχρόνιες, ενώ η ίδια η Επανάσταση αποτέλεσε ορόσημο για όλους τους ευρωπαϊκούς λαούς.

J.W BOREJSZA:

Η Γαλλική Επανάσταση, ως ιδεώδες για τους άλλους λαούς σήμαινε απελευθέρωση από τα φεουδαρχικά δεσμά, την κατάκτηση των δικαιωμάτων της Τρίτης Τάξης και, γενικότερα, την οικουμενικότητα του συνθήματος: Ελευθερία – Ισότητα – Αδελφότητα.

Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Πολίτη (Αύγουστος 1789) & το Σύνταγμα του 1791 θα γίνουν για έναν αιώνα σημεία αναφοράς για τα δημοκρατικά και αντιμοναρχικά κινήματα.

Ουσιαστικά άλλαξε του ρου της ιστορίας και τις ευρωπαϊκές ισορροπίες, σημαίνοντας το τέλος του Παλαιού Καθεστώτος.

2. ΑΙΤΙΑ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ (ANCIENT REGIME) ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

• Η δημογραφική έκρηξη του 18ου αιώνα και η αδυναμία της Γαλλίας να διοχετεύσει τους πλεονάζοντες πληθυσμούς, μετά την απώλεια των περισσότερων αποικιών της, από τη Βρετανία.

• Η αδυναμία της αγροτικής παραγωγής να καλύψει τις διατροφικές ανάγκες.

• Έντονη κοινωνική δυσαρέσκεια λόγω αύξησης των τιμών των τροφίμων

• Η κρίση της γαλλικής βιομηχανίας, λόγω της υστέρησής της, συγκριτικά με την Βρετανική και η συνεπακόλουθη ανεργία.

• Δημοσιονομική και διοικητική κρίση του Παλαιού Καθεστώτος

ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΙ

• Οικονομική κρίση

• Διάδοση ιδεών του Διαφωτισμού, οι οποίοι στηλίτευαν την ηθική εξαχρείωση

• Μοναρχία και αριστοκρατική αντιπολίτευση

• Αριστοκρατία και Κλήρος κυρίαρχες μειοψηφικές τάξεις

• Αστοί και Αγρότες σήκωναν τα βάρη της φορολογίας

• Η φιλοδοξία της Αριστοκρατίας να ανακαταλάβει την εξουσία από τον Μονάρχη, οδήγησε στην Επανάσταση Αστών και Αγροτών, η οποία εξυπηρέτησε κυρίως τα συμφέροντα των πρώτων.

3. ΛΟΓΟΙ ΔΥΣΑΡΕΣΚΕΙΑΣ ΓΑΛΛΩΝ ΑΣΤΩΝ & ΑΓΡΟΤΩΝ ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ

Αστοί & Αγρότες έφεραν το κύριο βάρος της φορολογίας

ΑΣΤΟΙ:

Ολιγάριθμοι αλλά και νους της Επανάστασης, τα συμφέροντα των οποίων ουσιαστικά εξυπηρέτησε.

Κυριαρχούσαν σε οικονομική & πολιτιστική ζωή και χρηματοδοτούσαν το κράτος αλλά δεν είχαν πρόσβαση στα ανώτερα και ανώτατα αξιώματα διοίκησης, δικαιοσύνης, στρατού και εκκλησίας.

Ουσιαστικά, το κυρίαρχο πεδίο αντιπαράθεσης υπήρξε ανάμεσα σε αστούς και αριστοκράτες.

ΑΓΡΟΤΕΣ:

Φεουδαλικές εισφορές και αγγαρείες προς όφελος των ευγενών και του κράτους.

Κυνηγετικά προνόμια και περίφραξη των δημόσιων γαιών από τους αριστοκράτες.

Αμφίπλευρη πίεση από φεουδαρχικό σύστημα & σύγχρονο αγροτικό καπιταλισμό.

4. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΦΑΣΗ ΥΠΟΝΟΜΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ.

Ουσιαστικά, επιτάχυναν την κατάρρευση του Παλαιού Καθεστώτος την περίοδο 1788-1789. Καθώς εναντιώθηκαν στην επιβολή φόρων στις περιουσίες τους και στην περικοπή προνομίων τους, όπως προέβλεπε η φορολογική μεταρρύθμιση.

Τη μεγαλύτερη αντίσταση πρόβαλαν οι αξιωματούχοι των 13 Συμβουλίων, όπου συμμετείχαν οι παραδοσιακοί ευγενείς του ξίφους και οι ευγενείς της τηβέννου (αστοί με εξαγορασμένα αξιώματα). Συγκρότησαν μια ευκαιριακή συμμαχία με τους αστούς και τους αγρότες για να καταγγείλουν την κρατική διαφθορά.

Η Επανάσταση άρχισε ως απόπειρα της αριστοκρατίας να ανακαταλάβει το κράτος, υποτιμώντας τις προθέσεις της «Τρίτης Τάξης». Παρέβλεψε τη βαθιά οικονομική & κοινωνική κρίση, στην οποία έθεσε τις πολιτικές της αξιώσεις. 

5. ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ.

ΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Α’ ΦΑΣΗ (6/1789-8/1792):

Η Γενική Συνέλευση των τάξεων ευνοούσε τις δύο κυρίαρχες τάξεις, μετά την άρνησή τους να αλλάξουν τους συσχετισμούς, η «Τρίτη Τάξη» αποχωρεί και οργανώνει την Εθνοσυνέλευση, ως παράλληλη εξουσία με την επίσημη. Ταυτόχρονα αποκτά την δική της ένοπλη δύναμη, λόγω αποστασίας στατιωτών

Αστική αντιμετώπιση:

1. Φοβούμενη το χάσιμο του ελέγχου, καταργούν προνόμια Ευγενών και Κλήρου

2. Σύνταξη της Διακύρηξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη (κατάργηση απόλυτης μοναρχίας, προέλευση κάθε κυριαρχίας από το έθνος, διαφύλαξη φυσικών δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και ασφάλειας, κατοχύρωση ισονομίας και ατομικών ελευθεριών (ελευθερίας έκφρασής και γνώμης, ελευθεροτυπίας, ανεξιθρησκίας κ.λ.π.)

3. Δήμευση εκκλησιαστικής περιουσίας, κατάργηση εσωτερικών τελωνείων και συντεχνιών, κατάργηση νομικών διακρίσεων σε βάρος Εβραίων και Προτεσταντών

4. Ψήφιση Συντάγματος του 1791, θεσπίζεται Συνταγματική Μοναρχία. Η πολιτική εξουσία έγινε μονοπώλιο των εύπορων αστών. Δικαίωμα ψήφου σε όσους πλήρωναν φόρους, δηλαδή στους μισούς περίπου ενήλικους άντρες

5. Νομοθετική εξουσία παραχωρείται στη Νομοθετική Εθνοσυνέλευση, η εκτελεστική στο Μονάρχη και ανεξαρτητοποιούνται δικαστική και στρατιωτική εξουσία.[ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΕΞΟΥΣΙΩΝ]

6. Δημιουργία ενός κεντρικά ελεγχόμενου και αποκεντρωμένου συστήματος διακυβέρνησης, με δημιουργία νομών και υποδιαιρέσεών τους σε διαμερίσματα, καντόνια και κοινότητες, καθώς και σύσταση επαναστατικών συμβουλίων στα κέντρα των περιφερειών.

Β’ ΦΑΣΗ (9/1792-6/1794):

Η Επανάσταση παίρνει πιο ριζοσπαστική τροπή με την επικράτηση του Παρισινού πλήθους, το οποίο εξακολουθούσε να αντιμετωπίζει σοβαρά επισιτιστικά προβλήματα και ταυτόχρονα αποκλείονταν από κάθε ουσιαστική πολιτική συμμετοχή. Απαίτησε έναν κόσμο ισότητας, δίχως προνόμια αριστοκρατικά αλλά και αστικά. Πολιτικοί εκφραστές του πλήθους αναδείχτηκαν οι Ιακωβίνοι, οι οποίοι συγκρότησαν τη Συμβατική Εθνοσυνέλευση, που έλεγχαν μέχρι το 1895.

Ροβεσπιερος: ηγετική φυσιογνωμία των Γιακωβίνων και εμπνευστής της πολιτικής της Τρομοκρατίας. Είχε το ίδιο τέλος μ' αυτό που επιφύλαξε για χιλιάδες αντιπάλους του, την καρατόμηση

Ιακωβίνικη αντιμετώπιση:

1. Κατάργηση της μοναρχίας και καρατόμηση του Λουδοβίκου ΙΣΤ’

2. Μεταρρυθμίσεις προς όφελος των λαϊκών στρωμάτων: κατάργηση αποζημιώσεων προς τους ευγενείς για τη γαιοπρόσοδο και επιβολή ανωτάτων τιμών στα αγαθά πρώτης ανάγκης.

3. Επιβολή υποχρεωτικής στράτευσης σε ολόκληρο τον ανδρικό πληθυσμό και αναδιοργάνωση του στρατού. Αποτέλεσμα ήταν η επιτυχής αντιμετώπιση των εισβολέων και η κατάληψη των Κάτω Χωρών, της Ρηνανίας και τμήματα της Ισπανίας, της Ελβετίας και της Σαβοΐας.

Ωστόσο αρκετές ομάδες θίγονταν από τις αλλαγές, με αποτέλεσμα οι Επαναστάτες να εδραιώσουν την εξουσία τους μέσα από πεισμώδη αντίσταση. Η αντίσταση κατά του νέου καθεστώτος πήρε μαζικό ένοπλο χαρακτήρα – ειδικά στη Νότια και Δυτική Γαλλία - κυρίως το 1793, όταν άνοιξε νέο εξωτερικό μέτωπο με την Ισπανία και αυξήθηκε η στρατολόγηση και η φορολογία. Διαπράχθηκαν εκατέρωθεν σφαγές και βιαιοπραγίες με την ένταση του εμφύλιου πόλεμου. Η πιο ριζοσπαστική πτέρυγα της επαναστατικής ηγεσίας (Δαντόν, Μαρά, Ροβεσπιέρος), επέβαλε μια αιμοσταγή δικτατορία γνωστή ως «Τρομοκρατία». Οι ριζοσπάστες ανέστειλαν το δημοκρατικό Σύνταγμα που είχαν ψηφίσει και ανέθεσαν την εξουσία στην 12μελή Επιτροπή Δημόσιας Ασφάλειας.

Γ’ ΦΑΣΗ (8/1794-/1799):

Από τα τέλη του 1794, ο έλεγχος ξαναπερνά στους μεγαλοαστούς και τους πολιτικούς εκφραστές τους Γιρονδίνους. Τον Σεπτέμβρη του 1795 ψηφίζουν νέο Σύνταγμα και την εκτελεστική εξουσία αναλαμβάνει το 5μελές Διευθυντήριο. Στις εκλογές του 1797, κερδίζουν οι οπαδοί της συνταγματικής μοναρχίας. Ωστόσο, η αδυναμία τους να επιβάλουν την τάξη δίνει την ευκαιρία στον πετυχημένο στρατηγό Ναπολέοντα Βοναπάρτη να επιβάλει προσωποπαγή δικτατορία το 1799.

6. ΟΙ ΑΝΤΙΜΑΧΟΜΕΝΕΣ ΠΑΡΑΤΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ.

Από το καλοκαίρι το 1789 παγιώθηκαν δύο αντίπαλοι συνασπισμοί:

1. Μοναρχικοί: Ευγενείς, ανώτεροι αξιωματούχοι, ανώτεροι κληρικοί.

2. Συνασπισμός λαϊκών στρωμάτων και αγροτών υπό την ηγεσία των αστών.

Στον 2ο συνασπισμό υπήρξε σαφής διάκριση μεταξύ ριζοσπαστών (Ιακωβίνων) &μετριοπαθών (Γιρονδίνων).

7. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΑΖΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ.

Ο μαζικός χαρακτήρας της Γαλλικής Επανάστασης, ανέδειξε τις λαϊκές μάζες σε καθοριστικό παράγοντα διαμόρφωσης του ιστορικού γίγνεσθαι στη νεότερη εποχή.

Λαϊκή συμμετοχή:

1. Κατάληψη φρουρίου Βαστίλης από τον παρισινό λαό τον Ιούλιο του 1789

2. Αγροτικές εξεγέρσεις στην ύπαιθρο το καλοκαίρι του 1789, οι οποίες υπήρξαν εκτεταμένες και προκλήθηκαν από τον πανικό των αγροτών, γι’ αυτό έμειναν γνωστές ως «Μεγάλος Φόβος».

3. Διαδηλώσεις γυναικών από τις λαϊκές παρισινές γειτονιές στις Βερσαλλίες, τον Οκτώβριο του 1789.

8. ΜΕΤΡΑ & ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1789-1791.

1. Φοβούμενη το χάσιμο του ελέγχου, καταργούν προνόμια Ευγενών και Κλήρου

2. Σύνταξη της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη (κατάργηση απόλυτης μοναρχίας, προέλευση κάθε κυριαρχίας από το έθνος, διαφύλαξη φυσικών δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και ασφάλειας, κατοχύρωση ισονομίας και ατομικών ελευθεριών (ελευθερίας έκφρασής και γνώμης, ελευθεροτυπίας, ανεξιθρησκίας κ.λ.π.)

3. Δήμευση εκκλησιαστικής περιουσίας, κατάργηση εσωτερικών τελωνείων και συντεχνιών, κατάργηση νομικών διακρίσεων σε βάρος Εβραίων και Προτεσταντών

4. Ψήφιση Συντάγματος του 1791, θεσπίζεται Συνταγματική Μοναρχία. Η πολιτική εξουσία έγινε μονοπώλιο των εύπορων αστών. Δικαίωμα ψήφου σε όσους πλήρωναν φόρους, δηλαδή στους μισούς περίπου ενήλικους άντρες

5. Νομοθετική εξουσία παραχωρείται στη Νομοθετική Εθνοσυνέλευση, η εκτελεστική στο Μονάρχη και ανεξαρτητοποιούνται δικαστική και στρατιωτική εξουσία.[ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΕΞΟΥΣΙΩΝ]

6. Δημιουργία ενός κεντρικά ελεγχόμενου και αποκεντρωμένου συστήματος διακυβέρνησης, με δημιουργία νομών και υποδιαιρέσεών τους σε διαμερίσματα, καντόνια και κοινότητες, καθώς και σύσταση επαναστατικών συμβουλίων στα κέντρα των περιφερειών.

9. ΑΙΤΙΑ – ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ – ΕΚΒΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ.

ΑΙΤΙΑ:

Τα κατά τόπους επιμέρους συμφέροντα, δημιουργούσαν ομάδες αντίστασης, κατά της Επανάστασης.

Από τα μέτρα των Επαναστατών θίγονταν:

• Αριστοκράτες: κατάργηση φεουδαρχικών δασμών – Εισαγωγή νέου διοικητικού & εκλογικού συστήματος.

• Τεχνίτες: κατάργηση επαγγελματικών συντεχνιών.

• Εκκλησία: Κατάσχεση εκκλησιαστικής περιουσίας - διάλυση μοναστικών ταγμάτων - υποταγή κληρικών στο κράτος.

• Λαϊκά στρώματα: Αύξηση επιστράτευσης & Φορολογία .

ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ:

Με κύριες εστίες τη Νότια & Δυτική Γαλλία, η αντεπανάσταση απέκτησε μαζικό χαρακτήρα και ένοπλη μορφή κυρίως το 1793. Η σύγκρουση πήρε διαστάσεις εμφύλιου πόλεμου με εκατέρωθεν σφαγές και βιαιοπραγίες.

ΕΚΒΑΣΗ:

Αρχικά σημειώθηκε συντηρητική στροφή με την επανάκτηση του ελέγχου από τους μεγαλοαστούς και τους Γιρονδίνους. Όμως, όταν τελικά κι αυτοί επέδειξαν αδυναμία στον έλεγχο της κατάστασης, με συνέπεια την ακυβερνησία, επωφελήθηκε ο στρατηγός του πυροβολικού Ναπολέων Βοναπάρτης και επέβαλε προσωποπαγή δικτατορία, κλείνοντας έτσι την επαναστατική περίοδο.

10. Η ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ.

Η στάση των ευρωπαίων απέναντι στη Γαλλική Επανάσταση, δεν υπήρξε ενιαία. Σε γενικές γραμμές μπορούμε να διακρίνουμε πως παράγοντες που διαμόρφωσαν τις επιμέρους στάσεις ήταν γεωγραφικοί, ταξικοί, πολιτικοί.

Μεγαλύτερη επίδραση άσκησε στις γειτονικές χώρες, όπως οι Κάτω Χώρες, η Ρηνανία, η Σαβοΐα και η Πολωνία (πριν το 2πλό διαμελισμό της 1793 &1795). Ευμενή αντίδραση επιφύλαξαν οι μορφωμένες ελίτ, ενώ κορυφαίοι ποιητές και συγγραφείς τάχθηκαν υπέρ της Επανάστασης. Για τους οπαδούς της έγινε συνώνυμη με την απελευθέρωση από την καταπίεση της μοναρχίας, της αριστοκρατίας και της οργανωμένης θρησκείας. Επίσης σημαντική επίδραση άσκησε στη νοτιοανατολική Ευρώπη, κυρίως στους κύκλους των μορφωμένων αστών, που οραματίζονταν την αποτίναξη του δεσποτισμού του Σουλτάνου και την εθνική χειραφέτηση.

Αντίθετα, για τους αντιπάλους της, η Επανάσταση σηματοδοτούσε την τρομοκρατία και την εξουσία του όχλου. Ειδικά μετά την ριζοσπαστική στροφή της, προκάλεσε ανησυχία και απέκτησε εχθρούς, ανάμεσα στις τάξεις των ευρωπαίων μοναρχών και αριστοκρατών. Οι πρώτες αντιδράσεις ήρθαν από την Πρωσία και την Αυστρία, που αξίωσαν την επιστροφή της Γαλλίας στο Παλαιό Καθεστώς από το 1791. Στη συνέχεια, το 1793 στους εχθρούς προστέθηκαν και η Βρετανία, η Ολλανδία και η Ισπανία.

Εξάλλου, ο Διαφωτισμός και η Γαλλική Επανάσταση, ενίσχυσαν την ιδέα του έθνους ως «εθελούσιας συσσωμάτωσης ανθρώπων που έχουν συνείδηση ότι ανήκουν στην ίδια κοινότητα και αποφασίζουν να ζήσουν μαζί». Η ιδέα της ελευθερίας των εθνών προκάλεσε ενθουσιασμό στους ευρωπαίους αστούς και τρόμο στους ηγεμόνες, αλλά σταδιακά οι ίδιες οι γαλλικές ιδέες στράφηκαν ενάντια στους Γάλλους κατακτητές.

Στον αντίποδα, αναπτύχθηκε η γερμανική εκδοχή του έθνους, γνωστή και ως «πολιτισμικό έθνος» καθότι πρόβαλε το κοινό ιστορικό παρελθόν ως καθοριστικό στοιχείο της εθνικής ταυτότητας και παιδείας. Η Πρωσία αναδείχθηκε εστία του γερμανικού εθνικού κινήματος, με έναν εκσυγχρονισμό «από τα πάνω», σύμφωνα με τα γαλλικά πρότυπα και καταργήθηκε η δουλοπαροικία, διαλύθηκαν οι συντεχνίες, ιδρύθηκαν δημοτικά συμβούλια, δόθηκε τεράστια ώθηση στην εκπαίδευση.

11. ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΑ ΣΕ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ & ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ.

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ:

Κατέκτησε και προσπάθησε να μετασχηματίσει το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης σύμφωνα με τα γαλλικά πρότυπα. Στόχος του υπήρξε η διοικητική ενοποίηση, η κοινωνική και πολιτική μεταμόρφωση της ηπειρωτικής Ευρώπης, με την εισαγωγή επαναστατικών γαλλικών προτύπων και θεσμών στις κατακτημένες ή εξαρτημένες από τη Γαλλία χώρες: Ισπανία, Κάτω Χώρες, Συνομοσπονδία του Ρήνου, Δαλματία, Ιταλία.

Θεσπίστηκε η ισονομία και η πολιτική ισότητα, καταργήθηκαν φεουδαρχικά & εκκλησιαστικά προνόμια, διαλύθηκαν οι συντεχνίες, αναπτύχθηκε η γραφειοκρατία, εκσυγχρονίστηκε το φορολογικό σύστημα, κωδικοποιήθηκαν οι νόμοι.

Ο Ναπολέων διοικούσε με συγκεντρωτικό και προσωποπαγή τρόπο τοποθετώντας συγγενείς στους θρόνους των υποτελών βασιλείων. Εξαίρεση αποτελούσε η Αγγλία, που παρέμεινε αλώβητη λόγω ναυτικής ισχύς (ναυμαχία Τραφάλγκαρ 1805).

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ:

Ατόνησαν οι «δημοκρατικές» διαδικασίες και αδράνησαν τα όργανα αντιπροσώπευσης. Η νομοθετική Συνέλευση και το Συμβούλιο του Κράτους μετατράπηκαν σε απλούς επικυρωτές των αποφάσεων του αυτοκράτορα. Οι δικαστές & οι νομάρχες μεταβλήθηκαν σε πειθήνια όργανά του. Ένας πολυπρόσωπος μηχανισμός αστυνόμευσης, παρακολούθησης και λογοκρισίας εξασφάλισε την εσωτερική «γαλήνη». Η ελευθεροτυπία δέχτηκε επιθέσεις. Με την Καθολική εκκλησία ακολούθησε συμβιβαστική πολιτική, αναγνωρίζοντας της ρόλο στη βασική εκπαίδευση, με αντάλλαγμα τη νομιμοφροσύνη.

Ωστόσο, στα επιτεύγματά του συγκαταλέγονται: η κωδικοποίηση των νόμων και η αναδιοργάνωση του εκπαιδευτικού συστήματος, με την ίδρυση λυκείων σε κάθε μεγάλη πόλη, Παιδαγωγικής Ακαδημίας και Εθνικού Πανεπιστημίου στο Παρίσι..

ΝΑΠΟΛΕΩΝ: Κατάφερε να επιβληθεί χάρη στην κόπωση του Γαλλικού λαού, ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο στην Ιστορία της Γαλλίας και δημιουργώντας μια αυτοκρατορία που αν και βραχύβια, σημάδεψε βαθιά την Ευρώπη

12. ΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΕΙΑΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ.

Οι σημαντικότεροι παράγοντες που ευνόησαν την ταχεία αποσύνθεση του γαλλικού συστήματος εξουσίας στην Ευρώπη, υπήρξαν οι ακόλουθοι:

• Η ηγεμονική & επεκτατική πολιτική της Γαλλίας δημιούργησε έναν αντιγαλλικό πατριωτισμό.

• Η επιβολή φόρων & στρατιωτικής θητείας προκάλεσαν δυσφορία στους ντόπιους πληθυσμούς. Αποτέλεσμα υπήρξε το ξέσπασμα εξεγέρσεων σε Ισπανία (1808), Παπικά κράτη, Βασίλειο Νεάπολης, Τυρόλο Αυστρίας (1809).

• Στρατιωτική αδυναμία ελέγχου τόσο εκτεταμένων περιοχών

• Η σύγκρουση με το Βατικανό

• Η δυσφορία των αστών, λόγω της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας και των δυσχερειών στη διεξαγωγή του εξωτερικού εμπορίου.

13. ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ & ΤΗΣ ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΕΙΑΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ.

Αποδέσμευσε νέες κοινωνικές δυνάμεις και προώθησε μεταρρυθμίσεις καθοριστικές για την εξέλιξη των ευρωπαϊκών κοινωνιών:

• Συγκεντρωτική διοίκηση.

• Εκκοσμίκευση της κοινωνίας.

• Εκσυγχρονισμό & φιλελευθεροποίηση της οικονομίας.

• Συγκρότηση του εθνικού- αστικού κράτους.

Ώθηση στην παγίωση του σύγχρονου, του νεωτερικού γραφειοκρατικού κράτους, με την έννοια μιας κεντρικής διοίκησης που εφαρμόζει με ενιαίο τρόπο κοινούς νόμους για όλους τους πολίτες σε ολόκληρη την επικράτεια.:

• Αστικός κώδικας.

• Δεκαδικό σύστημα

• Ενοποίηση μέτρων & σταθμών

• Οργάνωση εθνικού στρατού - Αναμόρφωση παιδείας σε όλες τις βαθμίδες.

Άνοιξε ο δρόμος για την κατάργηση της δουλοπαροικίας και των φεουδαρχικών προνομίων σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Οι αστοί βρέθηκαν στο προσκήνιο της ιστορίας με κατοχύρωση, κατά τον 19ο Αι., πολιτικής εκπροσώπησης και συμμετοχής στη κρατική διακυβέρνηση. Έφτασαν στην κορυφή της κοινωνικής ιεραρχίας και εδραίωσαν την οικονομική ηγεμονία τους.

Τα κηρύγματα του Διαφωτισμού μπήκαν μόνιμα στο πολιτικό λεξιλόγιο της Ευρώπης: Ισονομία, ισοπολιτεία, ελευθερία, ανεξιθρησκία, ορθολογισμός, φυσικό δίκαιο. Οι ατομικές ελευθερίες & τα δικαιώματα του πολίτη έγιναν μόνιμο αντικείμενο πολιτικής διαμάχης.

Δικαίωμα των εθνών για αυτοδιάθεση & αίτημα διαχωρισμού εκκλησίας από το κράτος.

Στην Γαλλία διαμορφώθηκαν και δοκιμάστηκαν ιδεολογίες & κινήματα που σφράγισαν την πορεία της Ευρώπης τους 2 τελευταίους αιώνες: Φιλελευθερισμός – Εθνικισμός – Κοινωνικός Ριζοσπαστισμός. Αναδείχτηκε ο ρόλος των μαζών ως πρωταγωνιστών των ιστορικών εξελίξεων.

Η πλέον άμεση αλλαγή ήταν η ορθολογική αναδιαμόρφωση του ευρωπαϊκού πολιτικού χάρτη, κυρίως σε Γερμανία & Ιταλία. Εξαλείφθηκαν τα μεσαιωνικά κατάλοιπα, όπως τα μικρά κρατίδια & οι πόλεις κράτη.

ΠΗΓΕΣ

1. Πάπυρος-Larousse-Britannica, Εγκυκλοπαίδεια, Β’ Έκδοση Πάπυρος, επιμ. Βίκτωρ Αθανασιάδης κ.α, Αθήνα 1997
2. Ράπτης Κώστας, Γενική Ιστορία της Ευρώπης. Από τον 6^ο έως τον 18^ο αιώνα, ΕΑΠ, Πάτρα 1999
3. Αρβελέρ Ελένη και Aymard Maurice (επιμ.), Β’ Έκδοση, τ Β, Σαββάλας, Αθήνα 2003 (Les Europeens, 2000)