Η ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ 11-12ος αι. μ.Χ.

                         Η ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΔΥΤ. ΕΥΡΩΠΗΣ ΣΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ 11-12ος αι. μ.Χ.

                         ΤΟ ΠΟΛΥΠΛΟΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΞΟΥΣΙΑΣ 

• Από τον 5ο μ.Χ αιώνα, στη δυτική Ευρώπη επικρατεί αναρχία και χάος λόγω εισβολών. Η αναταραχή κορυφώθηκε τον 10ο μ.Χ αιώνα με τις επιδρομές των Βίκινγκ, των Μαγυάρων και των Αράβων. Όταν άρχισε η ανοικοδόμηση στις λιγότερο κατεστραμμένες χώρες, η πρόοδος ήταν τόσο αργή που μετριόνταν σε γενιές. Η εξουσία περνά στα χέρια των τοπικών αρχόντων, οχυρωμένων σε κάστρα. Ο φεουδαλισμός πρωτοεμφανίστηκε στη Γαλλία τον 8ο μ.Χ αιώνα και το 12ο μ.Χ αιώνα, είχε διαδοθεί στο μεγαλύτερο μέρος της Γαλλίας, στην   Αγγλία, τη Γερμανία και τη βόρειο Ιταλία.

• Κατά τον 12ο μ.Χ αιώνα, η εξουσία ήταν μοιρασμένη ως εξής:
• Γαλλία: ύπαρξη μικρών αρχόντων υπό την εξουσία του μονάρχη, που βρίσκονταν στην κορυφή του φεουδαλικού συστήματος.
• Αγγλία: Η ήδη ισχυρή μοναρχία ισχυροποιεί ακόμη περισσότερο τη θέση της, καθώς το σύστημα είχε διαδοθεί από τα πάνω.
• Γερμανία: Ύπαρξη της τάξης των ευγενών που το ανεξάρτητο πνεύμα τους ανησυχεί τους ηγεμόνες.
• Βόρειος Ιταλία: Ανάπτυξη πόλεων, μεγαλύτερων και πιο ανθηρών από την υπόλοιπη Ευρώπη, καθώς και εμφάνιση μεσαίας τάξης που συνεχώς μεγαλώνει την επιρροή της.

• Η εμφάνιση πόλεων σ’ όλη την Ευρώπη κατά το παράδειγμα της Ιταλίας αποτελεί γεγονός που επιταχύνει την αποσύνθεση των περιοριστικών δεσμών του φεουδαλισμού. Επίσης σημειώνεται άνοδος του θρησκευτικού αισθήματος, καθώς οι βασιλείς και οι άρχοντες ισχυρίζονταν πως ήταν άνθρωποι του θεού.

• Στη διάρκεια του 12ου αιώνα, οι σταυροφόροι εγκαθιδρύουν προγεφύρωμα του Ρωμαιοκαθολικισμού στη Μέση Ανατολή, καθώς οι μουσουλμάνοι σπαράσσονται από εσωτερικές έριδες. Ανάμεσα στα επιτεύγματά τους υπήρξε η κατοχή της Ιερουσαλήμ για 88 χρόνια.

• Οι μουσουλμάνοι καταλαμβάνουν τη βόρειο Ινδία και ιδρύουν σουλτανάτο στο Δελχί που έζησε τρεις αιώνες.

• Στην νοτιοανατολική Ασία εμφανίστηκαν 2 μεγάλα βασίλεια:
• 1ον Στη Καμπότζη με πρωτεύουσα το Ανγκόρ.
• 2ον Στη Βιρμανία με πρωτεύουσα το Παγκάν και βουδιστικό χαρακτήρα. Ωστόσο και τα 2 εξαφανίστηκαν γρήγορα.

• Ευρώπη:
• Στην κορυφή ήταν οι άρχοντες που διατηρούσαν πολεμιστές τους βασάλους. Οι αγρότες ήταν υπό την εξουσία του άρχοντα.
• Η εκκλησία κατείχε εδάφη, πολλές φορές περισσότερα κι από τους άρχοντες, οι οποίοι όφειλαν διπλή υποταγή. Πρώτα στο βασιλιά και κατόπιν στην παπική εκκλησία.
• Ο βασιλιάς είχε θρησκευτικές αρμοδιότητες καθώς ήταν ο αντιπρόσωπος του θεού στη γη. Στην Γερμανία, ήταν αιρετός και οι ισχυρότεροι ευγενείς επέλεγαν έναν από τη βασιλική οικογένεια. Στην Αγγλία και τη Γαλλία, διάδοχος ήταν ο πρωτότοκος γιος και η στέψη του επικυρώνονταν από τους ευγενείς. Τον 12ο αιώνα, ο βασιλιάς ήταν τόσο ισχυρός όσο οι ευγενείς του επέτρεπαν, καθώς πολλές φορές κατείχαν περιουσία μεγαλύτερη από τη δική του.

• Γαλλία: Υπό την δυναστεία των Καπέτων η χώρα ήταν χωρισμένη σε μικρά φέουδα, που ήταν συγκροτήματα γύρω από ισχυρούς πύργους. Οι κύριοί τους, οι Καστελάνοι ήταν υποτελείς στους μεγάλους δούκες και κόμητες ή στο βασιλικό φέουδο, όμως στην πραγματικότητα κυβερνούσαν σχεδόν ελεύθερα. Αυτή η κατάσταση άρχιζε να αλλάζει μετά το 1.100 μ.Χ.

  

  ΛΟΥΔΟΒΙΟΣ Ζ'

•     Ο Λουδοβίκος Στ’ και ο Λουδοβίκος Ζ’ αρχίζουν να σταθεροποιούν την εξουσία τους. Με την αποκατάσταση της τάξης επέρχεται ευημερία, άνοδος του βιοτικού επιπέδου, αύξηση της γεωργικής παραγωγής, πλουτισμός των φεουδαρχών.
• Ο Λουδοβίκος Στ’, ευνοώντας την εκκλησία κερδίζει την υποστήριξή της.
• Ο ισχυρός ιερέας Συζέρ, αββάς του αρχαίου βασιλικού αββαείου του Αγίου Διονύσιου, επιχειρεί να ανοικοδομήσει και να εξωραΐσει τα αββαείο του, καλεί τους καλύτερους τεχνίτες και καλλιτέχνες της Γαλλίας. Έτσι γεννήθηκε ο γοτθικός ρυθμός.
• Ο Φίλιππος Β’, οδήγησε τη μοναρχία σε υψηλά επίπεδα. Κατά το θάνατό

  

  ΦΛΙΠΠΟΣ Β' ΓΑΛΛΙΑ

  του το 1223 μ.Χ η Γαλλία κατείχε την πρώτη βασιλική πρωτεύουσα της Ευρώπης, ήταν κέντρο διοικητικό, εμπορικό και πνευματικό, με ένα πανεπιστήμιο που κατέστησε κέντρο της πνευματικής ζωής της Ευρώπης, τους ερχόμενους αιώνες.
• Το 1.100 μ.Χ, ανέρχεται στο θρόνο ο Ερρίκος Α’ και εγκαινιάζει την πρακτική των περιοδευόντων δικαστών. Μετά το θάνατό του η χώρα περιέρχεται σε αναρχία για λόγους διαδοχής και διαλύεται το διοικητικό και δικαστικό σύστημα που είχε δημιουργήσει.
• Το 1.154 μ.Χ, ο Ερρίκος Πλαταγενέτης αποκαθιστά την τάξη και εξυγιαίνει την οικονομία. Συγκροτεί το σώμα των σερίφηδων (τοποτηρητών). Το σύστημα ορκωτών δικαστηρίων θεσμοθετήθηκε και επεκτάθηκε σε ποινικές και αστικές υποθέσεις.
• Προσπαθεί να ελέγξει την εκκλησία, καταργώντας και περιορίζοντας τα προνόμιά της, ειδικά στην αυτόνομη δικαιοσύνη που ασκούσε στα μέλη της. Ωστόσο μετά τη δολοφονία του παλιού του συνεργάτη Μπόκετ που είχε χριστεί αρχιεπίσκοπος του Κάντερμπουργκ και άλλαξε πολιτική ταυτιζόμενος με την εκκλησία, η τελευταία επωφελείται και ξαναβρίσκεται εκτός ισχύος της ποινικής δικαιοσύνης.

• 

  ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΟΣ ΒΑΡΒΑΡΟΣΣΑ

  Το 1.152 μ.Χ, εκλέγεται στο θρόνο ο Φρειδερίκος Βαρβαρόσας, που ήταν συγγενής και με τις δύο αντιμαχόμενες ομάδες, των Γουέλφεν και Χοενστάουφεν, χωρίς όμως να είναι σύμμαχος καμιάς. Επιφέρει κάποια τάξη, επιβάλει κάποιους νομικούς κώδικες, ορίζει επίσημη τιμή για τα σιτηρά προς ανακούφιση των φτωχών. Όμως οι παραχωρήσεις του στους ευγενείς συμβάλουν στον κατακερματισμό.

• Αγγλία: Στις αρχές του 12ου μ.Χ αιώνα, το φεουδαλικό σύστημα λειτουργεί καλύτερα από τη Γαλλία.

• Γερμανία: Ο αυτοκράτορας κατείχε τον τίτλο του αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και θεωρούνταν ο κοσμικός προστάτης της εκκλησίας. Ωστόσο, ο αυτοκράτορας είχε μικρή εξουσία και οι ευγενείς σπαράσσονταν με εσωτερικές διαμάχες.

• Το σώμα των ιπποτών το αποτελούσαν ευγενείς, αλλά πολλοί απ’ αυτούς δεν κατείχαν πλούτο και επιβίωναν από κονταρομαχίες και αρπαγή όπλων και αλόγων των ηττημένων σε συμπλοκές ιπποτών, όπως και από την καταβολή λύτρων.
• Τον 12ο μ.Χ αι., η αριστοκρατία έχει συσπειρωθεί σε κληρονομική κάστα, σε σχέση με παλιότερα που η κατάσταση ήταν πιο ρευστή, με συνέπεια να ανοίξει βαθύ χάσμα μεταξύ ιπποτών και μισθοφόρων στρατιωτών.
• Αργότερα σε Αγγλία και Γαλλία οι ανώτεροι ευγενείς ξεχώριζαν απ’ τους πολλούς ιππότες που συγκροτούσαν τους μικροευγενείς. Στη Γερμανία οι μικροευγενείς προέρχονταν από τους δουλοπάροικους. Γενικότερα, η ιπποσύνη αποτέλεσε αξία της εποχής με ιδιαίτερους κώδικες συμπεριφοράς
• Την εποχή αυτή εμφανίζονται πλανόδιοι ποιητές και τραγουδοποιοί του έρωτα και της ιπποσύνης, γνωστοί ως τροβαδούροι που διέτρεχαν τις αυλές των πριγκίπων και τους οίκους των ευγενών. Διάσημα

  

  ΤΡΟΒΑΔΟΥΡΟΙ

  ονόματα της εποχής υπήρξαν: ο πρίγκιπας Γουλιέλμος (ο πρώτος που απέκτησε φήμη για τις ομοιοκαταληκτικές στροφές του), ο Μαρκαμπρέν, ο μοναχός του Μοντωντόν. Ακόμη και ο έρωτας που εξυμνούσαν οι τροβαδούροι ήταν αντανάκλαση των φεουδαλικών σχέσεων. Ο ερωτευμένος προσφέρεται ως βασάλος της κυρίας του. Η εικόνα των ερωτικών σχέσεων ήταν ελάχιστα ρεαλιστική, αφού οι θυγατέρες των ευγενών χρησίμευαν ως δυναστικά πιόνια. Ωστόσο, ορισμένες γυναίκες υψηλής καταγωγής κατάφεραν να ασκούν εξουσία.
• Το σύστημα βασίζονταν στην παραγωγική τάξη της αγροτιάς και οι βασάλοι για να εξασφαλίσουν τον συνεχή έλεγχο πάνω στη ζωτικής σημασίας εργασία τους επινόησαν την έννοια της δουλοπαροικίας, που έδενε τον αγρότη και όλους τους απογόνους του με έναν γαιοκτήμονα. Ο δεσμός αφορούσε περισσότερο μια περιοχή παρά ένα γαιοκτήμονα και δεν ισοδυναμούσε εντελώς με δουλεία, είχε όμως σχεδόν τους ίδιους καταναγκασμούς. Οι χωρικοί ποτέ δεν αποδέχτηκαν με προθυμία αυτή τη θέση, αναγκάστηκαν όμως λόγω της πείνας και των επιδρομών να εκχωρήσουν την ελευθερία τους. Η φύση και ο αριθμός των υποχρεώσεων τους ποίκιλε ανάλογα με το φέουδο. Ο μέγιστος αριθμός δουλοπάροικων εμφανίστηκε τον 13ο μ.Χ αιώνα, όμως τον 12ο μ.Χ αιώνα, παρουσιάστηκε απομάκρυνσή τους από το σύστημα και ορισμένοι μπόρεσαν να εξαγοράσουν τελείως την ελευθερία τους. Συνήθως τους επιτρέπονταν να δίνουν αντί για υπηρεσίες, προϊόντα και χρήματα.
• Ενώ οι τεχνικές της γεωργίας παρέμειναν οι ίδιες, ο πληθυσμός αυξάνονταν ανησυχητικά. Λόγω της παρατεταμένης ειρήνης, στη διάρκεια του αιώνα ο πληθυσμός της Ευρώπης ανήλθε από 48.000.000 σε 61.000.000, με τη μεγαλύτερη αύξηση να σημειώνεται στη Γερμανία. Έτσι εμφανίστηκαν στρατιές πεινασμένων και οι άρχοντες ενθάρρυναν την εξεύρεση νέων εδαφών. Υλοτομήθηκαν δάση, αποστραγγίχτηκαν έλη και ειδικά στις κάτω χώρες κέρδισαν έδαφος από τη θάλασσα.
• Ειδικά όμως στη Γερμανία τα μέτρα αυτά είχαν περιορισμένα όρια και στράφηκαν ανατολικά, κατακτώντας νέα εδάφη σε ανατολική Γερμανία, Πολωνία, στις παρυφές της Τσεχοσλοβακίας. Εκεί ξεχέρσωσαν δάση και ίδρυσαν πολλές νέες πόλεις.
• Με το πλεόνασμα τροφής και τη μεγαλύτερη ασφάλεια των ταξιδιών, το εμπόριο άρχισε πάλι να ανθεί και αυξήθηκε ο αριθμός των τεχνιτών. Στην κοινωνική οργάνωση, εκτός των πολεμιστών, των αγροτών και των κληρικών, εμφανίζονται επαγγελματίες διαχειριστές για τη διακυβέρνηση, νομικοί, λόγιοι έμποροι.
• Οι μεγαλύτερες εμπορικές αρτηρίες με κατεύθυνση ανατολή-δύση, ήταν η Μεσόγειος και η Βόρειος θάλασσα. Ενώ από το βορρά προς το νότο η διέλευση γίνονταν δια μέσου Ροδανού και Ρήνου, με πιο περιζήτητο προϊόν τα υφάσματα της Φλάνδρας. Ιταλοί και Εβραίοι, οργανώνουν στοιχειώδες τραπεζικό σύστημα και χρηματιστές διευκόλυναν τη μεταφορά χρήματος.
• Οι παλιές πόλεις αναζωογονήθηκαν και ιδρύθηκαν νέες και οι κάτοικοί τους άρχισαν να αποτελούν υπολογίσιμη πολιτική, οικονομική και πολιτιστική δύναμη. Την άρχουσα τάξη αποτελούσαν οι αστοί που φρόντισαν να απαλλαγούν από την κηδεμονία των φεουδαρχών και να έχουν απευθείας σχέσεις με το βασιλιά, ο οποίος τους έβλεπε σαν συμμάχους. Μεγαλύτερη αυτονομία απέκτησαν οι πόλεις του ιταλικού βορρά, που ήταν οι μεγαλύτερες της Ευρώπης, χωρίς βασιλείς και πρίγκιπες, παρά μονάχα με δικαστές διορισμένους από τους ίδιους. Οι 4 μεγαλύτερες πόλεις με πληθυσμό πάνω από 100.000 ήταν η Βενετία, το Μιλάνο, η Φλωρεντία και το Παρίσι.
• Από το 1.154 μ.Χ ο Γερμανός Βαρβαρόσας θέλησε να επιβάλει τα αυτοκρατορικά του δικαιώματα στις ιταλικές πόλεις και εκμεταλλευόμενος τη μεταξύ τους διχόνοια κατέλαβε μερικές ενώ άλλες κατέστρεψε.
• Το 1.162 μ.Χ, πολιορκεί και καταστρέφει το Μιλάνο. Επίσης επιχειρεί να επιβάλει το δικό του πάπα. Έτσι για μια περίοδο υπήρχε ο νόμιμα εκλεγμένος Αλέξανδρος Γ’ και ο αντιπάπας του Βαρβαρόσα Βίκτωρας Δ’. Αυτοί αλληλοαφορίστηκαν και ο πρώτος αφόρισε και τον Βαρβαρόσα.
• 16 πόλεις της Λομβαρδίας συστήνουν τη Λομβαρδική ένωση, που υποστηρίζει τον πάπα Αλέξανδρο Γ’ και την δεκαετία 1.160 μ.Χ καταγάγουν σειρά στρατιωτικών νικών.
• Το 1.183 μ.Χ, Ο Βαρβαρόσας υπογράφει με τη Λομβαρδική ένωση τη συνθήκη της Κωνστάντιας, που αποτελεί συμβόλαιο σχεδόν ισότιμων αντιπάλων. Έτσι οι ιταλικές πόλεις απεμπλέκονται από το πλέγμα φεουδαλικών όρκων και δεσμών.

Συμπεράσματα :

1. Από τον 8ο αιώνα, εμφανίζεται αρχικά στη Γαλλία το φεουδαλικό σύστημα, με διαφορές στην εφαρμογή του από χώρα σε χώρα. Στην Αγγλία η μοναρχία ήταν πιο σταθερά εδραιωμένη, στη Γαλλία υπήρξε αξιοσημείωτη ανεξαρτησία των τοπικών βασάλων, ενώ στη Γερμανία η κατάσταση υπήρξε ακόμα πιο ρευστή. Σε κάθε περίπτωση οι άρχοντες όφειλαν διπλή υποταγή αφενός στο βασιλιά αφετέρου στην εκκλησία. Σημαντική υπήρξε η εμφάνιση ανθηρών πόλεων της βόρειας Ιταλίας που με το πνεύμα ανεξαρτησίας τους επιτάχυναν την συρρίκνωση του φεουδαλισμού. Αξιοσημείωτη είναι η συνθήκη της Κωνστάντιας (1.183 μ.Χ) μεταξύ του Γερμανού αυτοκράτορα Βαρβαρόσσα και της Λομβαρδικής ένωσης που ήταν σχεδόν ισότιμη συμφωνία.
2. Στο επίπεδο της κοινωνικής ιεραρχίας, τον 12ο αιώνα, η κινητικότητα έχει περιοριστεί σημαντικά, με αποτέλεσμα την εμφάνιση χάσματος μεταξύ ιπποτών και στρατιωτών. Οι ιππότες εκείνη την περίοδο υπήρξε ξεχωριστό σώμα με ειδικούς κώδικες τιμής, ενώ ανάμεσά τους θα εμφανιστεί διαίρεση των μικροευγενών από τους ανώτερους ευγενείς, που είχαν μετατραπεί σε κληρονομική κάστα.
3. Η αύξηση του πληθυσμού σε συνδυασμό με την στασιμότητα στις τεχνικές της γεωργίας δημιουργεί στρατιές πεινασμένων. Για την αντιμετώπιση του φαινομένου, οι άρχοντες ευνοούν την εκχέρσωση δασών, την αποστράγγιση ελών, ενώ στις κάτω χώρες κερδήθηκε έδαφος από τη θάλασσα. Στη Γερμανία ειδικά τα μέτρα αυτά δεν ήταν επαρκή, με αποτέλεσμα την επέκταση της Γερμανίας σε καινούρια εδάφη.
4. Χάρη στον αββά Συζέρ, που θέλησε να ανακαινίσει το βασιλικό αββαείο του Αγίου Διονυσίου δημιουργήθηκε ο Γοτθικός ρυθμός.

ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΤΙΚΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΓΟΤΘΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ 

ΠΗΓΗ; TIME LIFE BOOKS/ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ