ΑΜΕΡΙΚΗ, ΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ (2)-ΑΡΧΑΙΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ

 ΖΑΠΟΤΕΚΟΙ-ΜΑΓΙΑΣ-ΤΕΟΤΙΟΥΑΚΑΝ κ' ΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ (2)

• Σε οροπέδιο στην κορυφή του Μόντε Αλμπάν (σημερινό Μεξικό) οι Ζαποτέκοι διαδέχονται τον πολιτισμό των Ολμέκων.

• Αναπτύσσουν μεγάλη πνευματική δραστηριότητα, δημιουργούν ιερογλυφική γραφή που αποτελεί το παλαιότερο γνωστό είδος στην Αμερική.
• Επινοούν ένα παιχνίδι με μπάλα, που μοιάζει με το σημερινό μπάσκετ, όμως θα πρέπει να είχε κάποια θρησκευτική διάσταση γιατί οι ηττημένοι μερικές φορές υποδουλώνονταν ή θυσιάζονταν.
• Τον 2ο μ.Χ αιώνα επεκτείνουν τις κτήσεις τους υποδουλώνοντας τους εχθρούς τους είτε θυσιάζοντας τους. Εξάλλου, αυξάνουν σημαντικά τη γεωργικά παραγωγή.

• Στην κοιλάδα του Μεξικού, στην πεδιάδα Τεοτιουακάν χαράσσεται η μεγαλύτερη και πιο κοσμοπολίτικη πόλη   της Αμερικής. Αυτή χτίζεται βάσει σχεδίου κι όχι από τυχαία ανάπτυξη.

• Οι Τεοτιουακανοί αυξάνουν με τη σειρά τους τη γεωργική παραγωγή, επεξεργάζονται τον οψιανό, οικοδομούν σε κολοσσιαία κλίμακα, χτίζουν πυραμίδες, από τις οποίες η πυραμίδα του ήλιου κάλυπτε την ίδια επιφάνεια με αυτήν του Χέοπα, που αποτελεί το μεγαλύτερο έργο του αρχαίου κόσμου μετά το σινικό τείχος.
• Το 400 μ.Χ η πόλη βρίσκεται στο απόγειο της ακμής της με 150.000 πληθυσμό. Στα επιτεύγματα των κατοίκων συγκαταλέγονται η αγγειοπλαστική, η κατασκευή κοσμημάτων και μασκών. Ωστόσο ο κύριος τομέας απασχόλησης είναι η κρατική θρησκευτική γραφειοκρατία. Επίσης υπάρχει ανθηρό εμπόριο.
• Η κοινωνία είναι θεοκρατική και γίνονται ανθρωποθυσίες αλλά σε μικρότερη κλίμακα από τους γειτονικούς λαούς, ενώ γίνεται καύση των νεκρών. Οι ευγενείς ζουν σε πολυτελή ανάκτορα κατά μήκος της λεωφόρου των νεκρών, ενώ ο κοινός λαός σε πιο ταπεινά σπίτια στα περίχωρα.
• Γύρω στο 400 μ.Χ πολλοί Ζαποτέκοι έχουν μεταναστεύσει στην Τεοτιουακάν.
• Το 700 μ.Χ στην κοινότητα Τσολούλα, χτίζεται πυραμίδα που είναι ακόμη μεγαλύτερη σε μέγεθος κι απ’ αυτή του ήλιου.
• Με όπλα τους το εμπόριο και τη διάδοση της θρησκείας, οι Τεοτιουακανοί εγκαθιδρύουν δορυφορικά κέντρα σε μακρινές αποστάσεις.
• Γύρω στο 750 μ.Χ το Τεοτιουακάν γνωρίζει κάποια καταστροφή και οι επιζώντες κάτοικοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη.

• Την ίδια εποχή αναπτύσσεται και ο πολιτισμός των Μάγιας, οι οποίοι διαφέρουν από τους άλλους λαούς τόσο λόγω της γλώσσας όσο και λόγω των εξωτερικών τους χαρακτηριστικών. Δέχτηκαν κι αυτοί επιρροές από τους Ολμέκους απ’ τους οποίους δανείστηκαν το ημερολόγιο και την εικονογραφική γραφή, εξελίσσοντας και τα δύο.

• Οι αρχαιότερες τοποθεσίες τους είναι το Καμιναλτζουγιού και το Πετέν. Το κέντρο τους Ελ Μιδαρόρεγκαταλείφθηκε ανεξήγητα το 150 μ.Χ και το κέντρο μεταφέρθηκε νοτιότερα στο Τικάλ. Μετά το 200 μ.Χ προβάλουν δεκάδες κέντρα όπως: Λαμανά, Κοπάν, Παλένκε, Μπουαμπάκ, Τσιμπιλτσατούν, και σε καθένα απ’ αυτά κυβερνούσε διαφορετική δυναστεία.
• Οι Μάγιας υπήρξαν ικανοί αγρότες, επινοητικοί αρχιτέκτονες (έχτισαν κι αυτοί πυραμίδες), εξαίρετοι διακοσμητές. Είχαν ταλέντο στα μαθηματικά (πιο προηγημένα απ’ αυτά των Ρωμαίων) και στην αστρονομία. Επίσης κατείχαν το μόνο ολοκληρωμένο σύστημα γραφής στην Αμερική.
• Ωστόσο σαν λαός υπήρξαν εξαιρετικά επιθετικοί και βίαιοι, με στόχο να πιάσουν αιχμαλώτους τους οποίους θυσίαζαν.
• Τον 5ο & 6ο αιώνα μ.Χ Μάγιας και Τεοτιουακάν αλληλοεπηρεάστηκαν.
• Τον 9ο μ.Χ αιώνα, ο κόσμος των Μάγια εισήλθε απότομα σε παρακμή.

• Το 500 – 600 μ.Χ, στο δυτικό Περού είχε αναπτυχθεί ο λαός των Μότσε.

• Τον 2ο μ.Χ αιώνα σημείωσαν τεχνική πρόοδο. Έτσι επέκτειναν το αρδευτικό σύστημα, βελτίωσαν την αγροτική παραγωγή, κάτι που είχε σαν αποτέλεσμα την πληθυσμιακή τους αύξηση.
• Είχαν δεχτεί επιρροές από τον πολιτισμό των Τσάβιν. Χτίζουν κι αυτοί πυραμίδες και κάνουν ανθρωποθυσίες. Αναπτύσσουν τη μεταλλουργία και την κεραμική. Επίσης αγαπούσαν τη μουσική και το χορό.

• Περίπου 1.000 χιλιόμετρα νοτιότερα ζούσε ο λαός των Νάσκα.                        

• Υπήρξαν κυνηγοί κεφαλών για θρησκευτικούς λόγους.
• Επιδόθηκαν στον τρυπανισμό κρανίων για θεραπευτικούς λόγους.
• Ανέπτυξαν την υφαντουργία και την κεραμική, ενώ υπήρξαν και καλλιτέχνες στο χαλίκι και την άμμο, χρησιμοποιώντας ως καμβά την έρημο και κατασκευάζοντας έργα που φαίνονταν από ψηλά.

Συμπεράσματα:

1. Οι πολιτισμοί που διαδέχτηκαν του Ολμέκους και τους Τσάβιν επηρεάστηκαν απ’ αυτούς αλλά εξέλιξαν κιόλας τις κατακτήσεις τους. Οι κυριότεροι λαοί της εποχής υπήρξαν οι Ζαποτέκοι, οι Τεοτιουακανοί, οι Μάγιας, οι Μότσε και οι Νάσκα.
2. Σε πολιτιστικό επίπεδο εντύπωση προκαλεί ο θεοκρατικός χαρακτήρας των κοινωνιών και οι αυξημένες επιδόσεις σε ανθρωποθυσίες. Επίσης παρά την καθυστέρηση με την οποία εμφανίστηκαν οι πολιτισμοί της Αμερικής σε σχέση με τον υπόλοιπο γνωστό κόσμο, υπήρξαν τομείς όπου εμφάνισαν μεγαλύτερες προόδους από τους σύγχρονούς τους στην Ευρώπη κι αλλού. Για παράδειγμα τα μαθηματικά των Μάγιας ήταν πιο αναπτυγμένα απ’ αυτά των Ρωμαίων.
3. Επίσης κάτι που προκαλεί εντύπωση είναι η ξαφνική εξαφάνιση πολισμών ή είσοδος τους σε κρίση. Αυτό από τη μια μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη επαρκών ιστορικών στοιχείων ώστε να κατανοήσουμε τι ακριβώς προηγήθηκε. Από την άλλη ο εξαιρετικά βίαιος χαρακτήρας των κοινωνιών μας επιτρέπει να υποθέσουμε την ύπαρξη συχνών κι εξίσου βίαιων εξεγέρσεων.

ΠΗΓΗ:TIME LIFE BOOKS/ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΚΙΝΑ, ΠΑΡΑΚΜΗ ΧΑΝ-ΑΡΧΑΙΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ

     Η ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΩΝ ΧΑΝ κ' Η ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ

 

• 189 μ.Χ πεθαίνει ο αυτοκράτορας Λινγκ και η δυναστεία των Χαν υποχωρεί. Η νομισματική οικονομία αναχαιτίζεται.
• Το 220 μ.Χ πολέμαρχοι αποκαθιστούν τη σταθερότητα αλλά η Κίνα διαιρείται σε τρία βασίλεια:

1. : Ουάι στο βορρά, που είναι το μεγαλύτερο με 29.000.000 πληθυσμό. Υπάρχουν εύφορα εδάφη, πολυάριθμο σώμα υπαλλήλων, ανασυγκρότηση του στρατού με επαγγελματίες. Επίσης η γεωργία αναζωογονείται με εγγειοβελτιωτικά και αρδευτικά έργα και ιδρύονται γεωργικές κοινότητες που εργάζονται για το κράτος. Η δυναστεία ανασυγκροτεί την οικονομία και περιορίζει τη δύναμη της αριστοκρατίας ανατρέποντας το φεουδαρχικό σύστημα.
2. Ου στο νότο, που είναι το δεύτερο βασίλειο σε πληθυσμό με 11.000.000.
3. Σου στη δύση, είναι το μικρότερο σε αριθμό πολιτών με 7.000.000.

• 

  qin-shihuang

  Το 263 μ.Χ οι Ουάι καταλύουν το κράτος των Σου και η αριστοκρατία καταλαμβάνει την εξουσία.
• Το 265 μ.Χ ο αριστοκράτης Σέμα Γιού θέτει τέρμα στη δυναστεία των Ουάι και ιδρύει αυτήν των Τζιν.
• Το 280 μ.Χ καταλύει και το κράτος των Ου, έτσι τα 3 πρώην κράτη θα περιέλθουν ξανά υπό ενιαία διοίκηση. Ο Σέμα Γιού ευνοεί την οικογενειοκρατία σαν τρόπο διοίκησης, καταργεί τις γεωργικές αποικίες και αποδυναμώνει την κεντρική κυβέρνηση.
• Το 290 μ.Χ ο Σέμα Γιού πεθαίνει και ακολουθεί το χάος καθώς είχε διαλύσει τον κρατικό στρατό ενώ επέτρεψε την ύπαρξη ιδιωτικών υπό τις διαταγές των αριστοκρατών, που επιδίδονται άμεσα σε αδελφοκτόνες μάχες. Ταυτόχρονα, ο Ταοϊσμός αναζωπυρώνεται καθώς έχει εξελιχθεί σε λαϊκή θρησκεία με τη συγχώνευση της αλχημείας, της μαγείας κι άλλων μεθόδων. Επηρεάζει τις τέχνες και τις επιστήμες αλλά και τη γενικότερη κουλτούρα και συμπεριφορά των Κινέζων.

• Τον 4ο μ.Χ αιώνα, το βόρειο μέρος καταλαμβάνεται από βάρβαρους, μεταξύ των οποίων οι πιο ισχυροί είναι οι Σιούνγκ, πιθανά μακρινά ξαδέλφια των Ούννων του Αττίλα. Το 340 μ.Χ δημιουργούν πρωτεύουσα στη μεθοριακή επαρχία του Σενσί. Πολλοί από τους βάρβαρους υιοθετούν τον Κινέζικο τρόπο ζωής, ενώ αρκετοί από τους αγρότες του κράτους τους είναι πρώην κινέζοι στρατιώτες που τους είχαν πουλήσει τα όπλα τους και λόγω της σταθερότητας ευημερούν. Επίσης, ορισμένοι άνεργοι κινέζοι ευγενείς πήγαν στο βορρά για να γίνουν δάσκαλοι ή πολιτικοί σύμβουλοι των βαρβάρων. Οι τελευταίοι ονομάζουν το κράτος τους βασίλειο των Χαν.

• Ο χαρισματικός ηγέτης των Σιούνγκ, Λιέου Γιουάν προωθεί των εκσινισμό, αλλά εξεγείρεται εναντίον της δυναστείας των Τζιν και διακηρύσσει πως είναι ο νόμιμος διάδοχος των Χαν. Ακολουθεί ένας βίαιος πόλεμος στον οποίο σκοτώθηκαν 100.000 κινέζοι.
• Το 310 μ.Χ ο Λιέου Γιουάν πεθαίνει, αλλά ως το 316 μ.Χ οι Ούννοι κι άλλες βόρειες φυλές θέτουν υπό τον έλεγχο τους όλη τη βόρειο Κίνα.

• Το 317 μ.Χ ο Γιουαντί αναστηλώνει τη δυναστεία των Τζιν. Πρωτεύουσα του θα γίνει η Τζιενκάνγκ (αργότερα θα μετονομαστεί στη γνωστή Νανκινγκ). Έτσι για 2,5 αιώνες η βόρεια Κίνα είναι κατακερματισμένη από ανταγωνιστικές ομάδες βαρβάρων, ενώ η νότια θα παραμείνει άθικτη. Εκεί η Κίνα είναι χωρισμένη σε δύο βασίλεια με σύνορα που οριοθετούν το ανατολικό από το δυτικό την κοιλάδα του άνω Γιανγκτσέ. Στο ανατολικό κυρίαρχοι θα είναι οι ανατολικοί Τζιν.

• Στο 1ο τέταρτο του 4ου μ.Χ αιώνα 1.000.000 κινέζοι θα μεταναστεύσουν στο νότο και όσοι μετανάστες προέρχονταν από την αριστοκρατία σε συνεργασία με τις πλουσιότερες παλιές οικογένειες θα κυριαρχήσουν. Θα θέσουν υπό τον έλεγχο τους την οικονομία, θα μονοπωλήσουν τα ανώτατα αξιώματα. Στους ανατολικούς Τζιν, μέσα στους κόλπους της αριστοκρατίας θα δημιουργηθεί η νοοτροπία επίδειξης της υψηλής καταγωγής.
• Επίσης θα υπάρξει άνθηση των τεχνών και ανάδειξη της τοπιογραφίας και της καλλιγραφίας. Τα πιο σπουδαία επιτεύγματα θα δημιουργηθούν στον τομέα της ποίησης ενώ θα υπάρξει έντονη υποτίμηση για την τέχνη του βορρά.
• Στον τομέα της θρησκείας θα υπάρξει διάδοση του Βουδισμού, με κατεύθυνση από τους αριστοκράτες προς τη βάση. Αντίθετη δηλαδή με την διάδοση του Χριστιανισμού που πρώτα υιοθετήθηκε από τις μάζες.
• Το 420 μ.Χ η δολοφονία του αυτοκράτορα Κονγκ θα σημάνει το τέλος της δυναστείας των Τζιν.
• Η πιο σταθερή από τις 4 θα αποδειχτεί αυτή των Λιάνγκ. Ιδρύθηκε από τον Ου το 502 μ.Χ και τα πρώτα χρόνια εξασφάλισε ειρήνη και ευημερία. Ο Ου ευνοεί την κοινωνική άνοδο των εμπόρων, ενθαρρύνει το χτίσιμο βουδιστικών ναών, το 549 μ.Χ όμως αιχμαλωτίζεται μετά από πολιορκία της πρωτεύουσάς του και θα αφεθεί να πεθάνει από την πείνα.

• Τα επόμενα 170 χρόνια θα υπάρξουν 4 δυναστείες, όλες δημιουργημένες από στρατηγούς, καθώς η δύναμη των στρατιωτικών μέσα στην κοινωνία μεγάλωσε.

• Στον βορρά τους Ούννους εκσινιστές ανατρέπει ο επίσης Ούννος στρατηγός Λι Σε, ο οποίος όμως μισεί τους κινέζους και επαναφέρει τη φυλετική διακυβέρνηση. Υποβάλλει τους κινέζους σε συνθήκες δουλοκτησίας και δουλείας. Το 333 μ.Χ πεθαίνει.

• Το 349 μ.Χ, οι κινέζοι εξεγείρονται και σφάζουν τους διαδόχους του Λι Σε μαζί με 200.000 Ούννους σε μια έκρηξη φυλετικού μίσους. Την εξουσία τελικά καταλαμβάνει ο μογγολικής καταγωγής λαός Σιενπέι.
• Το 357 μ.Χ την εξουσία καταλαμβάνει ο θιβετιανός στρατηγός Φεν Τζιέν. Μεταρρυθμίζει το στρατό και δημιουργεί πεζικό. Το 376 μ.Χ εξουσιάζει όλη τη βόρειο Κίνα. Όμως το 383 μ.Χ, η αποτυχημένη εκστρατεία του στο νότο στην ανατροπή και τη δολοφονία του. Ο βουδισμός διαδίδεται στη β. Κίνα.
• Το 386 μ.Χ ιδρύεται από νομάδες Τουόπα, το κράτος των βόρειων Ουέι και μέχρι το 440 μ.Χ θα καταφέρουν να θέσουν υπό τον έλεγχό τους όλη τη β. Κίνα. Ο Βουδισμός γίνεται επίσημη θρησκεία με στενές σχέσεις με το κράτος. Ο θρησκευτικός πυρετός επηρεάζει την τέχνη και δημιουργούνται βουδιστικά αγάλματα λαξευμένα σε βράχους.
• Το 515 μ.Χ στην εξουσία ανέρχεται η βασιλομήτωρ Λινγκ. Η προσπάθειά της για χτίσιμο ενός τεράστιου βουδιστικού ναού εξαντλεί τα θησαυροφυλάκια της αυτοκρατορίας. Έτσι ξεσπάει εμφύλιος πόλεμος και το 534 μ.Χ θα έρθει το τέλος των βόρειων Ουέι.
• Στη συνέχεια δημιουργούνται οι ανατολικοί και οι δυτικοί Ουέι μέχρι την επικράτηση των δυτικών το 577 μ.Χ.
• Το 589 μ.Χ επανενώνει όλη την Κίνα.

• Το 581 μ.Χ ο στρατηγός Γιανγκ Τιέν σφετερίζεται την εξουσία και ιδρύει τη δυναστεία των Σούι.

  

  ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ ΣΟΥΙ

Συμπεράσματα:

1. Η ιστορία της Κίνας συνεχίζει να είναι ιστορία έλξης και απώθησης, διασπάσεων και επανενώσεων μεταξύ των βασιλείων. Αυτή τη φορά η κύρια διαίρεση θα είναι αυτή μεταξύ βορρά και νότου μετά την κατάληψη του βορρά από βαρβαρικές φυλές. Από τη διάλυση των Χαν το 189 μΧ μέχρι το 220 μ.Χ η Κίνα θα χωριστεί σε τρία βασίλεια τα οποία θα ενώσει προσωρινά ο Σέμα Γιου που ιδρύει τη δυναστεία των Τζιν το 280 μ.Χ. Όμως από τις αρχές του 4ου αιώνα οι εισβολές των βαρβάρων στο βορρά θα διαιρέσουν και πάλι την αυτοκρατορία. Από εκεί και πέρα στο βορρά η εξουσία θα περάσει στα χέρια των Ούννων που εκσινίστηκαν και έπειτα σε λαό μογγολικής καταγωγής. Θα ακολουθήσουν οι νομάδες Τουόπα. Στο νότο θα έχουμε παλινόρθωση των Τζιν από τον Γιουαντί το 317 μ.Χ και θα κυβερνήσουν έως την πτώση τους το 420 μ.Χ, καθιστώντας την νότιο Κίνα ανέπαφη. Τα επόμενα 170 χρόνια θα ακολουθήσουν 4 δυναστείες στρατηγών. Η επανένωση της Κίνας όμως θα έρθει αυτή τη φορά το 589 μ.Χ από το βορρά και το στρατηγό Γιανκ Τιεν που θα ιδρύσει τη δυναστεία των Σούι.
2. Από τα αξιοσημείωτα γεγονότα αυτής της περιόδου αποτελεί η διάδοση του Βουδισμού, παρά την αρχική αναζωπύρωση του Ταοϊσμού, τόσο στο νότο όσο και στο βορρά, η οποία επήλθε από τις κυρίαρχες τάξεις. Ακολουθώντας δηλαδή αντίστροφη πορεία από τη διάδοση του χριστιανισμού στη δύση. Ένα άλλο γεγονός, κοινό αυτή τη φορά με τη δύση, είναι η αύξηση της εξουσίας των στρατιωτικών που στο εξής θα παίζουν κυρίαρχο ρόλο στην κοινωνία, ιδρύοντας ακόμα και δυναστείες. Και στις δύο αυτοκρατορίες, η μετατροπή του στρατού σε επαγγελματικό τον ανάγει σε πολιτικό όργανο που ρυθμίζει τις εξελίξεις.

ΠΗΓΗ:TIME LIFE BOOKS/ΠΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΑΣΙΑ, ΠΕΡΣΙΑ-ΣΑΣΣΑΝΙΔΕΣ, ΙΝΔΙΑ-ΓΚΟΥΠΤΑ- ΑΡΧΑΙΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ

ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ ΤΩΝ ΣΑΣΣΑΝΙΔΩΝ ΣΤΗ ΠΕΡΣΙΑ ' ΟΙ ΓΚΟΥΠΤΑ ΣΤΗΝ ΙΝΔΙΑ

• Το 208 μ.Χ Ο Αντασίρ στέφεται βασιλιάς της Περσίδας και ενώνει τους Πέρσες φεουδάρχες με όπλα του

  

  ΣΑΣΣΑΝΙΔΕΣ

  άλλοτε τη διπλωματία και άλλοτε τη βία.
• Το 224 μ.Χ Οι Σασσανίδες υπό τον Αντασίρ νικούν τον στρατό του Αρτάβανου Ε’ αποτινάσσοντας την επικυριαρχία των Πάρθων και οδηγούν στην εξουσία τη δυναστεία των Σασσανιδών.

• Επίσημη θρησκεία τους είναι ο Ζωροαστρισμός που κληρονόμησαν από τους Αχαιμενίδες, απαλλαγμένο όμως από το μονοθεϊκό του χαρακτήρα. Από τους ιερείς – μάγους της συγκεκριμένης θρησκείας προήλθε η λέξη μαγεία. Οι μάγοι απένειμαν δικαιοσύνη, ασκούσαν τη δημόσια διοίκηση και επόπτευαν τους ηγεμόνες της αυτοκρατορίας με τη βοήθεια δικτύου κατασκόπων.
• Ο μάγος Τανσάρ περισυλλέγει τα διασκορπισμένα κείμενα του Ζωροαστρισμού και συγκροτεί τηνΑβέστα που αποτελεί τη βίβλο της θρησκείας.

• Στην κοινωνική διαστρωμάτωση υπάρχουν οι ακόλουθες τάξεις:

1. Στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκεται ο βασιλιάς.
2. Κλήρος (ιερείς – μάγοι).
3. Στρατός (πεζικό και ιππικό).
4. Γιατροί, ποιητές, αστρονόμοι, λογιστές, υπάλληλοι.
5. Τεχνίτες, έμποροι, καλλιεργητές.

• Το 241 μ.Χ ο Σαπώρ Α’ διαδέχεται στο θρόνο τον πατέρα του και επεκτείνει την αυτοκρατορία. Είναι ανεκτικός απέναντι σε όλες τις θρησκείες, ακόμη και το Μανιχαϊσμό (Ζωροαστρισμός αναποδογυρισμένος), αλλά μετά το θάνατό του ο μάγος Καρτίρ συλλαμβάνει τον ηγέτη του Μανιχαϊσμού Μάνη.

• Το 309 μ.Χ ο Σαπώρ Β’ που αποτελεί τον πιο σκληρό Σασσανίδη αυτοκράτορα, ξεκινάει διωγμούς εναντίον των χριστιανών, των Εβραίων και άλλων θρησκευτικών μειονοτήτων.
• Το 350 μ.Χ τα ανατολικά σύνορα της αυτοκρατορίας κινδυνεύουν από τους Λευκούς Ούννους ή Εφθαλίτες, που πιθανά συγγένευαν με τους Ούννους και αργότερα εγκατέλειψαν τη νομαδική ζωή.

•  Αξιοσημείωτο είναι πως οι Λευκοί Ούννοι ασκούν την πολυανδρία.
• Το 484 μ.Χ οι Λευκοί Ούννοι νικούν τους Σασσανίδες και φονεύουν το βασιλιά τους Περός. Καθιστούν τους δεύτερους υποτελείς και από τα κατεκτημένα εδάφη ξεχύνονται στη Βόρειο Ινδία και διαλύουν τη δυναστεία των Γκούπτα.
• Περιορίζει τη γραφειοκρατία, μεταρρυθμίζει το φορολογικό σύστημα, αναδιοργανώνει το στρατό.
• Η δυναστεία των Σασσανιδών θα διαλυθεί τον 7ο αιώνα από την επέλαση των Αράβων.

• Στο τέλος του 5ου αιώνα στην Περσία εμφανίζεται μια θρησκευτική αίρεση από τον πρώην ιερέαΜαζντάκ που κηρύσσει κάποιου είδους πρωτόγονο κομμουνισμό και καλεί ανοιχτά σε πολιτική και κοινωνική εξέγερση.
• Ο Χορσόης Α’ ζητάει την βοήθεια των Τούρκων για την εκδίωξη των Λευκών Ούννων και αυτοί ανταποκρίνονται πρόθυμα.

• Το 78 μ.Χ οι Κουσάν (επιμειξία Κουσάν και ομάδας λαών της κεντρικής Ασίας) υπό τον Κανίσκα κατέχουν τη Βακτηριανή και την Κεντρική Ασία και κατόπιν επεκτείνονται στη Βόρειο Ινδία.

• Την εποχή του Κανίσκα το εμπόριο ανθεί και ο ίδιος ενδιαφέρεται για τις τέχνες. Επίσης προστατεύει το βουδισμό και συγκεντρώνει γύρω του λόγιους βουδιστές.
• Οι αναθεωρητές βουδιστές (Μαχαγιανιστές) διασπώνται από τους παραδοσιακούς (Χιναγιανιστές) και είναι αυτοί που αργότερα θα εξαπλωθούν στην Κίνα.
• Το 100 μ.Χ ο Κανίσκα δολοφονείται και 1 αιώνα αργότερα οι Σασσανίδες θα ανατρέψουν τους Κουσάν.

ΓΚΟΥΠΤΑ ΙΝΔΙΕΣ

• Στις αρχές του 4ου αιώνα εμφανίζεται η δυναστεία των Γκούπτα και μέχρι το θάνατο τουΤσαντραγκούπτα το 356 μ.Χ θα έχουν θέσει υπό τον έλεγχο τους σημαντικό μέρος της Β. Ινδίας.

• Ο γιός του Σαμουντραγκούπτα επεκτείνει ακόμα περισσότερο το βασίλειο και υπό την ηγεμονία του η δυναστεία θα φτάσει στο ζενίθ.
• Ο Τσαντραγκούπτα Β’ αποτελεί απόστολο της ειρήνης, είναι προστάτης των τεχνών και οδηγεί το βασίλειο στο απόγειο της πολιτιστικής άνθησης. Ο βασιλιάς εμπνέει νέα αίσθηση προσωπικής ελευθερίας, θρησκευτικής ανοχής και κοινωνικής τάξης.
• Στα νοσοκομεία της πρωτεύουσας Παταλιπούτρα, νοσηλεύονταν δωρεάν οι φτωχοί όλων των λαών.
• Οι Γκούπτα υποστηρίζουν τον Ινδουισμό που δίνει ώθηση λογοτεχνία και επιστήμες (μαθηματικά, αστρονομία).
• Ο μαθηματικός Αριανμπάτα χρησιμοποιεί το Π, αρνητικούς αριθμούς και εξισώσεις δεύτερου βαθμού.
• Επίσης αναπτύσσεται η αυλική ποίηση και το θέατρο. Ο Καλιντάσα είναι ο πιο διάσημος ποιητής και θεατρικός συγγραφέας της εποχής. Ακόμα δημιουργείται το Κάμα Σούτρα.
• Στην κοινωνία, μεγάλη δύναμη αναπτύσσουν οι συντεχνίες που ελέγχουν ακόμα και την ιδιωτική ζωή, προσφέροντας παράλληλα προστασία στα μέλη τους. Έχουμε άνθηση του εμπορίου και της γεωργίας.
• Η εξουσία του βασιλιά περιορίζεται από τους ιερούς νόμους, είναι αποκεντρωμένη και ο έλεγχος επιτυγχάνεται με δίκτυο κατασκόπων. Στο δίκαιο, οι οφειλέτες τιμωρούνταν με ποινές και στη μετά θάνατο ζωή ενώ τα χρέη τους περνούσαν στους κληρονόμους τους.
• Οι γυναίκες απολάμβαναν περιορισμένη αλλά ουσιαστική ελευθερία. Οι περισσότερες οικογένειες ήταν μονογαμικές αλλά υπήρχε και η πολυγαμία. Επίσης υπήρχε και η θυσία των Σάτι (καλής συζύγου) μετά το θάνατο του άντρα.
• Το 415 μ.Χ στο θρόνο ανέρχεται ο Κουμανραγκούπτα.
• Το 467 μ.Χ πεθαίνει ο τελευταίος αυτοκράτορας της δυναστείας Σπανταγκούπτα.
• Πριν το 500 μ.Χ εισβάλουν οι Λευκοί Ούννοι και η αυτοκρατορία κατακερματίζεται σε μικρά αντιμαχόμενα βασίλεια.

Συμπεράσματα:

1. Οι Σασσανίδες αποτινάσουν την επικυριαρχία των Πάρθων τον 3ο αιώνα και δημιουργούν ένα δεύτερο Πέρσικο πολιτισμό. Στα τέλη του 5ου αιώνα γίνονται υποτελείς των Λευκών Ούννων μέχρι να τους διώξουν με τη βοήθεια των Τούρκων. Ενώ τον 7ο αιώνα θα διαλυθούν οριστικά με την έλευση των αράβων.
2. Στο κοινωνικό επίπεδο τις 2 ανώτερες τάξεις αποτελούν ο κλήρος και ο στρατός ενώ ακολουθούν τα πνευματικά επαγγέλματα, με τελευταία τα χειρωνακτικά. Αξιοσημείωτη είναι η εμφάνιση της θρησκευτικής αίρεσης του Μαζντάκ που κατά βάθος πρόκειται μάλλον για κάποιο κίνημα με αρχές πρωτόγονου κομμουνισμού.
3. Η δυναστεία των Γκούπτα στην Ινδία στις αρχές του 4ου αιώνα οδηγεί την αυτοκρατορία σε πολιτιστική άνθηση και σε ακμή των επιστημών. Επίσης έχουμε την ανάδειξη ενός κράτους πρόνοιας όπως και με τη δυναστεία των Μαουρία. Στο κοινωνικό πεδίο σημαντικό ρόλο έπαιζε η εμφάνιση συντεχνιών, ενώ η εξουσία του επιβάλλονταν με τη βοήθεια κατασκόπων. Οι γυναίκες αν και φαίνεται να είχαν ουσιαστικές ελευθερίες, σε μεγάλο βαθμό πρέπει να ήταν εξαρτημένες από τους άντρες, ίσως αυτό να εξηγεί και την εμφάνιση του φαινομένου των θυσιών όταν πέθαινε ο σύζυγος. Η αυτοκρατορία θα καταλυθεί από τους Λευκούς Ούννους.

ΠΗΓΗ:TIME LIFE BOOKS/ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΡΩΜΗ, ΚΑΘΟΔΟΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ ΦΥΛΩΝ- ΑΡΧΑΙΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ

     

ΚΑΘΟΔΟΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ ΦΥΛΩΝ

   Η ΡΩΜΑΪΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΥΠΟ ΠΙΕΣΗ κ' Η ΚΑΘΟΔΟΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ ΦΥΛΩΝ

• Τον 3ο μ.Χ αιώνα η Ρώμη απειλείται από βαρβαρικές φυλές:

• Φράγκοι στον κάτω Ρήνο.
• Αλαμαννοί στην κεντρική Γερμανία.
• Βάνδαλοι στην Ουγγαρία (αποτελούσαν τους πιο ισχυρούς Γότθους).
• Επίσης: Σάξονες, Βουργουνδοί, Λομβαρδοί.

Οι Γερμανικοί λαοί αποτελούσαν κοινωνίες οργανωμένες για πόλεμο, με βασική μονάδα το γένος και αιρετό ηγέτη.

• Το Μάρκο Αυρήλιο διαδέχεται ο διεφθαρμένος γιος του Κόμμοδος. Στη συνέχεια οι πραιτοριανοί βγάζουν σε δημοπρασία το θρόνο. Μετά από ταραχώδη περίοδο, επικρατεί τελικά ο διοικητής των λεγεώνων του Δούναβη, Λεύκιος Σεπτίμιος Σέβηρος. Αυτός επιτίθεται κατά των Πάρθων, όμως έτσι εξασθενεί η αυτοκρατορία.
• Ο διάδοχός του, Αλέξανδρος Σέβηρος δολοφονείται από στρατιώτες του, όταν περικόπτει τους μισθούς τους το 235 μ.Χ. Έπειτα από αυτό η Ρώμη εισέρχεται σε στρατιωτική αναρχία και στο θρόνο εναλλάσσονται πάνω από 20 ηγεμόνες.

• 251 μ.Χ οι Βησιγότθοι περνούν το Δούναβη και εισέρχονται στα Βαλκάνια όπου αναχαιτίζονται από τους Ρωμαίους. Στην συνέχεια:

• Οι Αλαμαννοί φτάνουν ως το Μιλάνο.
• Οι Φράγκοι επεδράμουν στη Γαλατία και πιθανά φτάνουν ως την Ισπανία.
• Ο Σασσανίδης βασιλιάς Σαπώρ, προσαρτεί στα εδάφη του την Αρμενία, εισβάλει στην Μεσοποταμία και αιχμαλωτίζει προδοτικά τον γηραιό αυτοκράτορα Βαλεριανό.
• Ο διάδοχός του Γαλλιηνός, στην ουσία ελέγχει μονάχα την Ιταλία, την Ιλλυρία και την Β. Αφρική.
• Ο Αυρήλιος αποκαθιστά για λίγο την δυτική αυτοκρατορία, όμως γενικά υπάρχει διάβρωση.

• Το 274 μ.Χ αυτοκράτορας της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας είναι ο Λεύκιος Δομήτιος Αυρηλιανός (Αυρήλιος).

• Αποκαθιστά το μεγαλείο της Ρώμης καταπνίγοντας εξεγέρσεις και εκστρατεύοντας εναντίον των Γαλατών (273).
• Οι επιτυχίες του βοηθούν να ανακηρυχτεί «Αναστηλωτής του κόσμου» καθώς: Νικά τους Γότθους στο Δούναβη. Συντρίβει την εξέγερση της βασίλισσας Ζηνοβίας στη Συρία και καταστρέφει την πρωτεύουσα της Παλμύρα.
• Ωστόσο, ο Αυρήλιος δολοφονείται με συνέπεια η αυτοκρατορία να σπαραχθεί από πολιτικές, θρησκευτικές, στρατιωτικές και κοινωνικές αναταραχές.

• Η αυτοκρατορία αντιμετωπίζει δυσκολίες στην οικονομία: Άνοδο του πληθωρισμού και συνακόλουθα πτώση της αξίας του νομίσματος, περιορισμό των παραγωγικών πόρων από το χάσιμο επαρχιών, εγκατάλειψη της υπαίθρου.

• Το 284 μ.Χ Αυτοκράτορας ανακηρύσσεται από το στρατό της Νικομήδειας στη Μικρά Ασία, Ο Γάιος Αυρήλιος Βαλέριος Διοκλητιανός που έχει απολυταρχικές τάσεις και υιοθετεί συνήθειες των Σασσανιδών.

• Το 285 μ.Χ αφού συνειδητοποιεί τη δυσκολία να κυβερνήσει μόνος του προτείνει για τη δυτική πλευρά της αυτοκρατορίας τον Μαξιμιανό. Κατόπιν προτείνει για Καίσαρες τον Γαλέριο και τον Κωνστάντιο τον Χλωρό.
• Αναδιοργανώνουν το στρατό με αποτελέσματα:
• Ο Μαξιμιανός νικά Αλαμάννους και Φράγκους στη Γαλατία και καταπνίγει εξέγερση στη Μαυριτανία.
• Ο Κωνστάντιος συντρίβει στη Βρετανία τους σφετεριστές του θρόνου και απωθεί τους Αλαμάννους από τη Γαλατία.
• Ο Γαλέριος εκστρατεύει στο Δούναβη κι επίσης το 298 μ.Χ κατανικά τον βασιλιά της Περσίας Ναρσή.
• Το 325 μ.Χ προσπαθώντας να γεφυρώσει το σχήμα στους κόλπους της θρησκείας, συγκαλεί την σύνοδο της Νίκαιας, στην οποία διατυπώνεται το δόγμα της ορθοδοξίας. Το δόγμα υπογράφεται από το σύνολο των επισκόπων πλην του Άρειου και δύο υποστηρικτών του.
• Ανοικοδομεί τη Νέα Ρώμη (Κωνσταντινούπολη) και το 330 μ.Χ γίνονται τα εγκαίνια της και μεταφέρεται εκεί η πρωτεύουσα.
• Χτίζει πολλούς χριστιανικούς ναούς αλλά ο ίδιος προσχωρεί στο χριστιανισμό λίγο πριν το θάνατό του, το 337 μ.Χ.
• Το θάνατο του Κωνσταντίνου ακολουθεί εμφύλια διαμάχη μεταξύ των τριών γιών του για τη διαδοχή.

• Ο Διοκλητιανός ξεκινά προσπάθειες για να ανορθώσει την αυτοκρατορία. Ενώ το 303 μ.Χ ξεκινά διωγμούς κατά των χριστιανών που τους θεωρεί απειλή για την αυτοκρατορία. Υπό την καθοδήγηση του Γαλέριου χιλιάδες χριστιανοί θανατώνονται, κάτι που μετανιώνει στο τέλος της ζωής του και ζητά σταμάτημα των διωγμών.
• Το 305 μ.Χ έπειτα από το θάνατο του Γαλέριου, η αυτοκρατορία σπαράσσεται από εμφύλιες διαμάχες.
• Το 306 μ.Χ έπειτα από το θάνατο του Κωνστάντιου, ο στρατός ανακηρύσσει αυτοκράτορα το φιλόδοξο γιό του Κωνσταντίνο. Ωστόσο ο τελευταίος μόνο έπειτα από τη μάχη της Νικομήδειας το 324 μ.Χ θα καταφέρει να επικρατήσει στο σύνολο της αυτοκρατορίας. Από την αρχή δείχνει φιλικές διαθέσεις προς το χριστιανισμό.

• Η συνύπαρξη Ρωμαίων και βάρβαρων δημιουργεί ένα σύνθετο πολιτισμό και η πλειονότητα του Ρωμαϊκού στρατού στελεχώνεται πλέον από βάρβαρους. Αξιοσημείωτο είναι πως ο Ουλφίλας εκχριστιανίζει τους Βησιγότθους κι απ’ αυτούς η νέα θρησκεία διαδίδεται σε Βάνδαλους και Βουργουνδούς.

• Στις αρχές της δεκαετίας του 370 εμφανίζονται στο προσκήνιο οι Ούννοι:   

  

  ΑΤΙΛΛΑΣ

• Αρχικά υποτάσσουν τους Ιρανικής καταγωγής Αλανούς.
• Έπειτα καταβάλουν τους Οστρογότθους, των οποίων ο γηραιός αυτοκράτορας Ερμανάριχος αυτοκτονεί. Μερικοί ζητούν καταφύγιο στους Βησιγότθους αλλά οι περισσότεροι υποτάσσονται.
• Στη συνέχεια καταβάλουν τους Βησιγότθους και τον Απανάριχο. 200.000 απ’ αυτούς ζητούν άσυλο στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Ο διοικητής του ανατολικού τμήματος Βαλέντιος αρχικά τους δέχεται. Στην συνέχεια όμως οι Ρωμαίοι, λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης τους αφοπλίζουν και τους συμπεριφέρονται απάνθρωπα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την εξέγερση των Βησιγότθων το 378 μ.Χ. Λεηλατούν τη Μοισία και τις γειτονικές περιοχές και κατόπιν σε μάχη κοντά στην Αδριανούπολη, σκοτώνουν το Βαλέντιο και εκμηδενίζουν τα 2/3 του στρατού του.
• Το 390 μ.Χ η Θεσσαλονίκη εξεγείρεται και ο Θεοδόσιος σφάζει 7.000 πολίτες. Αυτό έχει ως συνέπεια την τιμωρία του από τον επίσκοπο Μιλάνου Αμβρόσιο και τη δημόσια ταπεινωτική μετάνοιά του.
• Στην εκκλησία το σχίσμα επανεμφανίζεται, με τους ελληνόφωνους πληθυσμούς και τους βάρβαρους να είναι υπέρ του Αρειανισμού και τους δυτικούς υπέρ της ορθοδοξίας. Ωστόσο στα τέλη του 4ου μ.Χ αιώνα, η τέχνη, η αρχιτεκτονική, η φιλολογία και οι στοχαστές θεολόγοι υπόσχονται πολλά για το μέλλον. Έτσι βαθμιαία οι χριστιανοί κατακτούν την πνευματική υπεροχή στο Ρωμαϊκό κόσμο.
• Στην αρχιτεκτονική, οι εκκλησίες αρχικά χτίζονται σύμφωνα με τη Ρωμαϊκή συμβατική κοσμική μορφή βασιλικής και αργότερα θα εξελιχθούν στους μεγάλους καθεδρικούς μεσαιωνικούς ναούς της δύσης.
• Επίσης γίνεται προσπάθεια μετασχηματισμού ή παραμερισμού του Ελληνορωμαϊκού χριστιανικού πολιτισμού. Σημαντικοί θεολόγοι στην Ελληνική ανατολή είναι ο Γρηγόριος ο Ναζιανζινός, ο Βασίλειος από την Καισάρεια και ο αδελφός του Γρηγόριος ο Νίσσης. Στην Λατινική δύση, ο Αυγουστίνος.

• Ο διάδοχος του Βαλέντιου, Θεοδόσιος έπειτα από πολύχρονες μάχες, συνάπτει ειρήνη μαζί τους και τους επιτρέπει να εγκατασταθούν στη Β. Ελλάδα, με αντάλλαγμα την προστασία των συνόρων του κάτω Δούναβη.

• Το 395 π.Χ ο Θεοδόσιος, κληροδοτεί το ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας στο γιό του Αρκάδιο και το δυτικό στο νεότερο γιό του Ωνόριο. Ενώ στον – Βάνδαλο κατά το ήμισυ – στρατηγό τουΣτηλίχων, αναθέτει τη φύλαξη της δυτικής αυτοκρατορίας. Αυτός αρχικά αποκρούει τους Βησιγότθους, όμως το 406 μ.Χ ομάδες από Βάνδαλους, Αλαννούς, Σουηβούς, Βουργουνδούς θα περάσουν από το Ρήνο στα εδάφη της αυτοκρατορίας.
  • Το 408 μ.Χ με διαταγή του Ωνόριου, που φοβάται για την εξουσία του, εκτελείται ο Στηλίχων.

Ο Βησιγότθος Αλάριχος πολιορκεί 2 φορές τη Ρώμη, τη δε δεύτερη το 410 μ.Χ την λεηλατεί για πρώτη μετά την εισβολή των Γαλατών το 390 π.Χ.

• Υπό τον Βάλλια – ο οποίος αποδεικνύεται συνεργάσιμος για τη Ρώμη – οι Βησιγότθοι, ιδρύουν για πρώτη φορά σε Ρωμαϊκό έδαφος το βασίλειο της Τουλούζης. Έτσι εκδιώκουν τους Βάνδαλους από την Ισπανία.
• Οι Βάνδαλοι, υπό τον Γιζέριχο, περνούν στη Β. Αφρική και καταλαμβάνουν τις τελευταίες κτήσεις της Ρώμης. Το 439 μ.Χ κάνουν πρωτεύουσά τους την Καρχηδόνα και λίγο αργότερα καταλαμβάνουν την Σικελία, την Κορσική και την Σαρδηνία.

Το 455 μ.Χ οι Βάνδαλοι του Γιζέριχου λεηλατούν τη Ρώμη σε τέτοιο βαθμό που έκτοτε θα καθιερωθεί ο όρος βανδαλισμός σαν συνώνυμος της καταστροφής και της βαρβαρότητας.

• Ο Ρωμαίος στρατηγός Αέτιος, προσφεύγει στη βοήθεια των Ούννων και τους στρέφει εναντίον των Βουργουνδών. Οι Ούννοι, υπό τον Αττίλα λεηλατούν εδάφη της ανατολικής αυτοκρατορίας και το 451 μ.Χ κηρύσσουν τον πόλεμο στη Ρώμη του Βαλεντινιανού Γ’.
• Ο Ρωμαϊκός στρατός υπό την ηγεσία του στρατηγού Αέτιου, αποτελείται από Φράγκους, Σάξονες, Βουργουνδούς, Κέλτες και Βησιγότθους. Αυτό το ετερόκλητο μόρφωμα αντιμετωπίζει τους Ούννους και τις υποτελείς υπό αυτούς φυλές, σε μάχη κοντά στη Τρουά στα Καταλανικά πεδία. Η φονικότατη μάχη κρατάει όλη την ημέρα, με σοβαρές απώλειες για τους 2 στρατούς και στο τέλος οι Ούννοι αναγκάζονται να αποσυρθούν πέρα από το Ρήνο. Στη συνέχεια (455 μ.Χ) ο αυτοκράτορας Βαλεντινιανός, φοβούμενος για το θρόνο του, φονεύει τον Αέτιο για να δολοφονηθεί κι αυτός με τη σειρά του από τους σωματοφύλακες του στρατηγού.
• Ακολουθεί μια περίοδος σφετεριστών του θρόνου. Ενώ στα άλλοτε εδάφη της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας τώρα κυριαρχούν βάρβαροι, συγκεκριμένα:

• Βόρεια Αφρική και Ισπανία: Βάνδαλοι.
• Γαλατία: Βουργουνδοί, Βρετόνοι, Φράγκοι.

Το 476 μ.Χ ο βάρβαρος στρατηγός Οδόακρος, εκθρονίζει τον τελευταίο Ρωμαίο αυτοκράτορα, Ρωμύλο Αυγουστύλο και κυβερνά σαν μονάρχης.

• Ο αυτοκράτορας του ανατολικού τμήματος Ζήνων, στρέφει τους Οστρογότθους της Μακεδονίας, υπό τον

  

  ΑΕΤΙΟΣ-ΘΕΟΔΩΡΙΧΟΣ

  Θεοδώριχο εναντίον του Οδόακρου. Περίπου το 485 μ.Χ ο Θεοδώριχος φονεύει τον Οδόακρο.

• Ο Θεοδώριχος εγκαθιστά τη νέα του πρωτεύουσα στα εδάφη που καταλαμβάνει, στην Ραβένα και προχωρά στην κατασκευή δημοσίων έργων όπως: λιμάνια, δρόμοι, υδραγωγεία, ανάκτορα, εκκλησίες.

• Το 496 μ.Χ οι Φράγκοι, υπό τον Κλόβις – ηγέτη Μεροβιγγιανής γραμμής – αναγορεύονται σε υπερασπιστές της ορθοδοξίας ενάντια στον αρειανισμό. Στη συνέχεια συντρίβουν τους Αλαμάννους και το 507 μ.Χ νικούν τους Βησιγότθους σε μάχη κοντά στο Πουατιέ και τους απωθούν στην Ισπανία. Ο Κλόβις μεταφέρει την πρωτεύουσά του στο Παρίσι κι οι γιοι του, που τον διαδέχονται επεκτείνουν κι άλλο τα εδάφη των Φράγκων.

• 

  ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ

  Στην ανατολή ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός συντάσσει τον κώδικα αστικού δικαίου που θα αποτελέσει πρότυπο για τα νομικά συστήματα όλων σχεδόν των ευρωπαϊκών εθνών.

• Το 533 μ.Χ ο στρατηγός του Βελισάριος καταλύει το κράτος των Βανδάλων στη Β. Αφρική.
• Το 535 μ.Χ ο ίδιος καταλαμβάνει τη Νάπολη κι έπειτα μπαίνει στη Ρώμη.
• Επίσης αποκρούει τους Πέρσες.
• Το 565 μ.Χ ο Ιουστινιανός πεθαίνει και οι Λομβαρδοί καταλαμβάνουν τη Β. Ιταλία, ενώ στην ανατολή Αβαροί, Βούλγαροι και Σλάβοι θα εισβάλουν στα Βαλκάνια.

• Το 570 μ.Χ γεννιέται ο Μωάμεθ, ο οποίος σύντομα θα αλλάξει το γεωγραφικό και θρησκευτικό χάρτη της ανθρωπότητας.

Συμπεράσματα:

1. Από τα μέσα του 3ου αιώνα η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία μπαίνει σε κρίση. Χαρακτηριστικές είναι οι δολοφονίες αυτοκρατόρων. Επίσης, τα βαρβαρικά φύλα και οι επιθέσεις τους πληθαίνουν στα σύνορα της Ρώμης. Περιόδους προσωρινής ανάκαμψης γνωρίζει η αυτοκρατορία, αρχικά με τον Αυρήλιο κι έπειτα με την Τετραρχία: Διοκλητιανού, Μαξιμιανού, Γελέριου και Κωνστάντιου Χλωρού. Η οικονομία μπαίνει σε κρίση από το χάσιμο επαρχιών και την εγκατάλειψη της υπαίθρου. Επίσης από τις πρώτες δεκαετίες του 4ου αιώνα αρχίζει να διαφαίνεται η διαίρεση σε ανατολικό και δυτικό τμήμα. Στο εξής οι πορείες των δύο τμημάτων θα είναι αποκλίνουσες με το ανατολικό να κυριαρχεί. Η εμφάνιση των Ούννων από το 370 μ.Χ θα είναι αποφασιστικής σημασίας για ανακατατάξεις στη ανθρωπογεωγραφία της περιοχής, καθώς όλο και περισσότεροι βαρβαρικοί πληθυσμοί πιεζόμενοι θα εγκαθίστανται στην επικράτεια της αυτοκρατορίας. Αποτέλεσμα θα είναι η δημιουργία ενός μεικτού πολιτισμού και η στελέχωση του στρατού με βαρβαρικούς πληθυσμούς. Η παρακμή της Ρώμης θα φτάσει στο έσχατο σημείο τον 5ο μ.Χ αιώνα με τη λεηλασία της πόλης αρχικά από τους Βησιγότθους και έπειτα από τους Βάνδαλους. Το 476 μ.Χ εκθρονίζεται ο τελευταίος Ρωμαίος αυτοκράτορας από τον Οδόακρο. Στο εξής η ανατολή παίρνει τα σκήπτρα και ο Ιουστινιανός προσωρινά θα ανακαταλάβει τις δυτικές περιοχές. Ωστόσο στη δύση υπερασπιστές της ορθοδοξίας θα αναγορευτούν οι Φράγκοι.
2. Στο πνευματικό επίπεδο, από τα τέλη του 4ου αιώνα ο χριστιανισμός αρχίζει να κατακτά την υπεροχή με την εμφάνιση αξιόλογων λόγιων σε ανατολή και δύση. Η άνοδος αυτή θα συνοδευτεί με την προσπάθεια παραμερισμού του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού.

ΠΗΓΗ:TIME LIFE BOOKS/ΠΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΚΙΝΑ, ΧΑΝ-ΑΡΧΑΙΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ

 ΚΙΝΑ Η ΠΑΛΙΝΟΡΘΩΣΗ ΤΩΝ ΧΑΝ

Το 221 π.Χ οι Τσιν υποτάσουν τους Τσι και επανενώνουν την Κίνα.

• Ο 1ος αυτοκράτορας Σε Χουανγκτί περιγράφεται αιμοσταγής και κακότροπος από τους εχθρούς του.

• Υιοθετεί τον Λεγκαλισμό: έλεγχος του λαού με σκληρά μέτρα (αποκεφαλισμοί, τεμαχισμοί, βράσιμο σε καζάνια).
• Καταργεί το φεουδαρχικό σύστημα και το αντικαθιστά με κεντρική εξουσία.
• Επιβάλει ομοιομορφία στο βασίλειο (γραφή, μέτρα και σταθμά, νομικό σύστημα).
• Επιτρέπει στους αγρότες να έχουν ιδιοκτησία.
• Αποπερατώνει το Σινικό τείχος και δημιουργεί διώρυγα και υδάτινες οδούς που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα.
• Καταλαμβάνει νέα εδάφη και μετακινεί πληθυσμούς, τους οποίους απαλλάσσει από την ετήσια αγγαρεία εργασίας.
• Απαγορεύει την κριτική και καίει βιβλία φιλοσόφων, ιστορικών, ποιητών.
• Το 210 π.Χ πεθαίνει και ο πρωθυπουργός Λι Σε με τον ευνούχο Τσαο Γκαο αποκρύπτουν αρχικά το γεγονός, σφετερίζονται την εξουσία ανεβάζοντας πρόσωπα της αρεσκείας τους και ακολουθεί περίοδος ταραχών.

• Οι Σιάνγκ Γιου και Λιέου Λανγκ που υπήρξε κατώτερος αξιωματικός των Τσιν διεκδικούν το θρόνο. Τελικά ο 2ος κερδίζει και το 202 π.Χ γίνεται ο 1ος αυτοκράτορας της δυναστείας των Χαν.

• Καταργεί πολλούς αυστηρούς νόμους και διορίζει στον κρατικό μηχανισμό συγγενείς του. Όμως το 195 π.Χ σκοτώνεται.
• Η αυτοκράτειρα Λου εκμεταλλεύεται τη συγκυρία και κυβερνά στο όνομα του γιού της.
• Στην οικονομία η ραχοκοκαλιά είναι οι αγρότες. Ωστόσο για την εξοικονόμηση εσόδων ο αυτοκράτορας εθνικοποιεί την παραγωγή σιδήρου και άλατος. Θεσμοθετεί την εξαγορά στρατιωτικών τίτλων και των ποινών. Φορολογεί τους εμπόρους.
• Κατασκευάζει δημόσια έργα.
• Φιλοσοφική, ηθική και πολιτική επικράτηση του Κομφουκιανισμού.
• Η πνευματική εργασία υπερέχει της χειρονακτικής. Η κοινωνική ιεράρχηση έχει ως εξής: 1. Λόγιοι. 2. Αγρότες. 3. Τεχνίτες. 4. Έμποροι. Επίσης υπάρχει κοινωνική κινητικότητα.
• Ο αυτοκράτορας μπορεί να θανατώσει οποιονδήποτε για οποιονδήποτε λόγο.
• Στις ανώτερες τάξεις ήταν επιτρεπτή η πολυγαμία των αντρών και η διατήρηση χαρεμιών. Στο λαό όμως επικρατεί η μονογαμία.
• Η δουλεία αποτελούσε το 1% χωρίς να είναι το κύριο εργατικό δυναμικό.
• Η οικογένεια (πυρηνική) είναι το δομικό κύτταρο της κοινωνίας. Επίσης αξιοσημείωτη είναι η ελευθερία στις γυναίκες παρά θεωρήσεις του Κομφούκιου.
• Η Κίνα κατείχε το πιο εξελιγμένο εκπαιδευτικό σύστημα της εποχής. Αξιόλογα είναι τα επιτεύγματα στις πλαστικές τέχνες, τη μουσική, τη λογοτεχνία.
• Επίσης σημειώνονται πρόοδοι στην επιστήμη και την τεχνολογία. Τον 4ο αιώνα καθόρισαν τη διάρκεια του ηλιακού έτους και ήδη από το 240 π.Χ είχαν παρατηρήσει τον κομήτη Χάλλεϊ. Εφευρίσκεται το χαρτί αν και αρχικά χρησιμοποιούνταν για περιτύλιγμα. Το 132 π.Χ κάποιος με το όνομα Τσανγκ Χέυγκ επινόησε τον πρώτο σεισμογράφο. Επίσης έχουμε την χρησιμοποίηση του φυσικού αερίου, την πυξίδα. Τέλος από τον 1ο αιώνα π.Χ χρησιμοποιήται το χειράμαξο, στην Ευρώπη η ίδια εφεύρεση θα γίνει 1.000 χρόνια αργότερα.
• Το 87 π.Χ ο θάνατος του Ου Τι επιφέρει την παρακμή της δυναστείας των Χαν.

• Το 180 π.Χ ανέρχεται στο θρόνο ο Ουέν, που κυβερνά σύμφωνα με τις αρχές του Κομφούκιου. Επεκτείνει την αυτοκρατορική εξουσία, ανακουφίζει τη δυστυχία του λαού. Επίσης σταματά τις κυρώσεις εναντίον της κριτικής και σταματά το κάψιμο βιβλίων.
• 140 - 87 π.Χ ο Ου Τι ισχυροποιεί την κεντρική κυβέρνηση, σταθεροποιεί την οικονομία, εξυψώνει την ποιότητα της δημόσιας υπηρεσίας εισάγοντας διαγωνισμούς, επεκτείνει την αυτοκρατορία.

• Ο Ουάνγκ Μανγκ διαλύει τα μεγάλα αγροκτήματα, αναδιανέμει τη γη, προστατεύει καλλιεργητές και εμπόρους, καταργεί τη δουλεία. Ωστόσο κάτω από την πίεση των ευγενών αναγκάζεται να ανακαλέσει τους νόμους για τη δουλεία και την αγορά γης.

• 2 πλημμύρες του Κίτρινου ποταμού σκοτώνουν χιλιάδες ανθρώπους, δημιουργούν κύματα προσφύγων και στην ύπαιθρο εμφανίζονται ληστές. Επίσης συγκροτείται το κίνημα «κόκκινα φρύδια» που εξεγείρονται αλλά ο Ουάνγκ Μανγκ τους ανακόπτει το 18 π.Χ.

• Το 23 μ.Χ Οι Χαν ενωμένοι με τα «κόκκινα φρύδια» εισβάλουν στην Τσανγκαβ και αποκεφαλίζουν τον Ουάνγκ Μανγκ.
• Υπό τον Γκουαντάν τον 1ο έχουμε την παλινόρθωση των Χαν και την αποκατάσταση του ελέγχου πάνω στην αυτοκρατορία. Δείχνει ενδιαφέρον για τους αγρότες.
• Επί Λινγκ η δύναμη των ευνούχων θα φτάσει στο αποκορύφωμά της έως το θάνατό του το 189 μ.Χ.
• Η παρακμή των Χαν θα αρχίσει τον 9ο αιώνα μ.Χ. Το 920 μ.Χ ο θάνατος του Τσάο Τσάο θα επιφέρει το τέλος των Χαν και η αυτοκρατορία θα περιπέσει σε αναρχία.

Συμπεράσματα:

1. Η ιστορία της Κίνας μοιάζει να έχει πολλές απότομες στροφές και σκαμπανεβάσματα. Τις αρχικές δυναστείες των Σανγκ και Τσόου διαδέχτηκε η διαίρεση σε μικρότερα βασίλεια και η εγκαθίδρυση της φεουδαρχίας. Ωστόσο, τον 3ο αιώνα π.Χ οι Τσιν ενοποιούν πάλι την αυτοκρατορία. Ο μοναδικός βασιλιάς που κυβέρνησε απ’ αυτούς προχώρησε σε σημαντικά μέτρα για την σταθεροποίηση της κεντρικής εξουσίας χρησιμοποιώντας το λεγκαλισμό, επιβάλλοντας λογοκρισία και καίγοντας βιβλία, μετακινώντας πληθυσμούς, επιβάλλοντας ομοιομορφία. Όμως παράλληλα επέτρεψε στους αγρότες να έχουν ιδιοκτησία και κατασκεύασε μεγάλα έργα.
2. Η δυναστεία των Χαν όταν καταλαμβάνει την εξουσία, καταργεί αρκετούς αυστηρούς νόμους, ανακουφίζει τους αγρότες, κάνει δημόσια έργα και αναβαθμίζει τις δημόσιες υπηρεσίες εισάγοντας διαγωνισμούς. Στο πνευματικό επίπεδο επικρατεί ο κομφουκιανισμός και η λογοκρισία σταματάει. Υπάρχει άνθηση της παιδείας, των τεχνών, της τεχνολογίας. Η δυναστεία θα επιζήσει ως τον 10ο μ.Χ αιώνα.
3. Στο κοινωνικό πεδίο, οι αγρότες είναι η ραχοκοκαλιά της οικονομίας και η δουλοκτησία είναι εξαιρετικά περιορισμένη (1%) και δεν αποτελεί παραγωγική δύναμη. Επίσης έχουμε την εμφάνιση του εξής παράδοξου φαινομένου: Στην κοινωνική κλίμακα οι αγρότες θεωρούνται ανώτεροι των εμπόρων και των τεχνιτών παρόλο που οι 2 τελευταίες ομάδες είναι πιο ανθηρές οικονομικά. Αυτό γεννά ερωτήματα, είναι ο ρόλος του πλούτου υποβαθμισμένος στην Κινέζικη κοινωνία; Η ανεξαρτησία των εμπόρων εκλαμβάνονταν σαν κίνδυνος για τους αυτοκράτορες; Η επικράτηση των λόγιων στην πυραμίδα μαρτυρά πάντως πως το πνεύμα είχε σημαντικότερη θέση από την απόκτηση υλικών αγαθών. Επιπλέον παρά την επικράτηση του κομφουκιανισμού, οι γυναίκες απολαμβάνουν αξιοσημείωτη ελευθερία.

ΠΗΓΗ: TIME LIFE BOOKS/ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΑΣΙΑ, ΙΝΔΙΑ, ΠΑΡΘΙΑ-ΑΡΧΑΙΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ

ΙΝΔΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ κ ΟΙ ΠΑΡΘΕΣ, ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΩΝ

        Ο ιστοριογράφος Μεγασθένης μεταφέρει πληροφορίες για τη φύση της Ινδίας που εκπλήσσουν τους Έλληνες.

• Ο Τσαντραγκούπτα Μαουρία ενώνει τις διαιρεμένες περιοχές και συγκροτεί αυτόχθονη Ινδική αυτοκρατορία. Έτσι γίνεται ο 1ος Ινδός αυτοκράτορας.

• Το 324 π.Χ επιτίθεται κατά των Μακεδονικών φρουρών στο Παντζάμ και στο Σιντ. Γίνεται κύριος της Βόρειας Ινδίας και με τη βοήθεια του πλούτου της Μαγκάντα και της βαριάς φορολογίας που επιβάλει, ενώνει λαούς με διαφορετική γλώσσα, θρησκεία, πολιτισμό. Για την διακυβέρνηση συγκροτεί τεράστια γραφειοκρατία.
• Πρωτεύουσά του ήταν η Παλιπούρτα που υπήρξε από τις μεγαλύτερες και ωραιότερες πόλεις της εποχής.
• Ο πρωθυπουργός του Καντίλια συντάσσει μια ανθολογία που με κατοπινές προσθήκες πήρε το όνομα η Αρτασάστρα «επιστήμη του υλικού κέρδους», η οποία πραγματεύεται την τέχνη της διακυβέρνησης.
• Η εξουσία του αυτοκράτορα υπήρξε δεσποτική και επιβάλλονταν με τη βοήθεια σώματος κατασκόπων. Επίσης συγκρότησε στρατιωτική δύναμη.
• Το 305 π.Χ ο Σελεύκιος Νικάτωρ εισβάλει στο Παντζάμ αλλά σύντομα συνάπτεται ειρήνη.
• Εν τω μεταξύ τα βουδιστικά και τα ζαϊνιστικά μοναστήρια γίνονται κέντρα δημοκρατίας και παιδείαςκαθώς δέχονται μέλη απ’ όλες τις τάξεις και από τα 2 φύλα.
• Το 301 π.Χ ο Τσαντραγκούπτα ασπάζεται το ζαϊνισμό και μονάζει. Η εξουσία εκχωρείται στον γιό του Μπιντουσάπα.

• Ο Μπιντουσάπα καταλαμβάνει το απέραντο οροπέδιο του Ντεκάν.
• Το 269 π.Χ ο γιός του Ασόκα ανέρχεται στην εξουσία και καταλαμβάνει την Καλίνγκα, που ήταν το τελευταίο ανεξάρτητο βασίλειο της χερσονήσου. Ωστόσο μετά τη βία που άσκησε στην Καλίνγκα μετανιώνει και υιοθετεί το νόμο του Βούδα περί μη βίας. Όμως στους νόμους υπάρχει η ποινή του ακρωτηριασμού.

• Το βασίλειό του έχει πληθυσμό 50.000.000. Σ’ αυτό ιδρύει νοσοκομεία και κτηνιατρικές κλινικές που προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες, ανοίγει δρόμους και υιοθετεί κοινή γλώσσα για όλη την αυτοκρατορία την Πρακρίτ, πλην του Βορρά που συνυπάρχει με την Ελληνική.
• Ο Βουδισμός διαδίδεται και εκτός Ινδίας και γίνεται μια από τις μεγαλύτερες θρησκείες του κόσμου.
• Διατηρεί εμπορικές σχέσεις με τα κράτη της πρώην αυτοκρατορίας του Αλέξανδρου.
• Σημειώνεται άνθηση της τεχνολογίας και της τέχνης. Κατασκευάζονται ναοί και στούπες (χώροι που φυλάσσονταν λείψανα).
• Το 232 π.Χ ο Ασόκα πεθαίνει και η αυτοκρατορία σπαράσσεται από τους ανταγωνισμούς των διαδόχων του.

• Το 184 π.Χ δολοφονείται ο τελευταίος αυτοκράτορας της δυναστείας των Μαουρία και αρχίζει η εποχή των ανεξάρτητων Ράτζα.

• Στα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ αρχίζουν διεισδύουν από τον Βορρά στην Βακτηριανή και στην Παρθία οιΠάρθες υπό τον Αρσάκη, οι οποίοι ήταν απόγονοι ή συγγενείς των Σκυθών.

• Το 248 π.Χ πεθαίνει ο Αρσάκης και οι διάδοχοι του αρχίζουν να συμπεριφέρονται ως μονάρχες και όχι σαν φύλαρχοι.
• Επεκτείνουν τις κτίσεις, χτίζουν οχυρωμένες πόλεις και δημιουργούν ένα είδος ομοσπονδίας ξεχωριστών κρατών.

• Το 171 π.Χ ανέρχεται στην εξουσία ο Μιθριδάτης. Αυτός υποτάσσει τη Μηδία και εισβάλει το 142 π.Χ στη Μεσοποταμία των Σελευκιδών και στην Βακτηριανή. Το 138 π.Χ πεθαίνει και τον διαδέχεται οΦραάτης Β’.
• Το 130 π.Χ ο Αντίοχος νικά σε 3 μάχες τους Πάρθες και καταλαμβάνει τη Βαβυλωνία. Ωστόσο οι Πάρθες αντεπιτίθενται, κατατροπώνουν τους Σελευκίδες και σκοτώνουν τον Αντίοχο.
• Το 128 π.Χ οι νομάδες Σάκες κατατροπώνουν τους Πάρθες και φονεύουν το Φραάτη, καθοριστικός παράγοντας της μάχης στάθηκε η αποσκίρτηση των Ελλήνων.
• Ο Μιθριδάτης Β’ απωθεί τους Σάκες ανατολικά.

  

  ΠΑΡΘΙΑ

• Οι Πάρθες αναπτύσσουν τη γεωργία και το εμπόριο και ελέγχουν το δρόμο του μεταξιού.
• Στην κοινωνική διαστρωμάτωση υπάρχει η μειονότητα των ελευθέρων, που αποτελείται από αριστοκράτες και ευγενείς και η τεράστια πλειονότητα εξαρτημένων ή δουλοπάροικων χειρωνακτών. Οι γυναίκες είναι κλεισμένες στο σπίτι.
• Οι Πάρθες υπήρξαν ανεκτικοί σε πολιτισμούς και θρησκείες αλλά δεν ενσωμάτωναν ξένα στοιχεία. Οι ίδιοι λάτρευαν το Ζωροάστρη, το Μίθρα και ελληνικές θεότητες.
• Το 96 π.Χ ο Μιθριδάτης Β’ επεκτείνει την Παρθία ως τον Ευφράτη και το 87 π.Χ πεθαίνει.
• Το 66 π.Χ η περιοχή που ελέγχουν συρρικνώνεται.
• 53 π.Χ Τα Ρωμαϊκά στρατεύματα του Κράσσου συντρίβονται και ο ίδιος δολοφονείται.
• Τον Ορώδη διαδέχεται ο Φραάτης Δ’ που κυβερνά πολύ σκληρά.
• 36 π.Χ Τα Ρωμαϊκά στρατεύματα του Μάρκου Αντώνιου συντρίβονται από τους Πάρθους.

• Το 165 μ.Χ οι Ρωμαίοι εισβάλουν τελικά στην Σελεύκεια αλλά προσβάλλονται από ευλογιά και υποχωρούν. Το γεγονός θα συμβάλει στην παρακμή της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Συμπεράσματα:

1. Υπό τη δυναστεία των Μαουρία, στην Ινδία εμφανίζεται η πρώτη αυτόχθονη αυτοκρατορία. Η ένωση λαών διαφορετικών επιτυγχάνεται με την ανάπτυξη τεράστιας γραφειοκρατίας, συγκρότηση στρατού, υιοθέτηση κοινής γλώσσας, αλλά και με τη χρησιμοποίηση δικτύου κατασκόπων. Σημαντική φαίνεται να είναι η ύπαρξη ζαϊνιστικών και βουδιστικών μοναστηριών που υπήρξαν κέντρα δημοκρατίας. Ενώ η διάδοση του βουδισμού επεκτείνεται και εκτός Ινδίας. Σημειώνεται άνθηση των τεχνών και της τεχνολογίας, ενώ επίσης φαίνεται πως δημιουργήθηκε κάποιου είδους κοινωνική πρόνοια για τους φτωχούς, με την πρόσβασή τους σε νοσοκομεία και κτηνιατρικές κλινικές.
2. Η δημιουργία της αυτοκρατορίας των Πάρθων ξεκινά από τον 3ο αιώνα π.Χ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Στο κοινωνικό επίπεδο έχουμε την ύπαρξη δύο τάξεων: της μειοψηφικής αριστοκρατίας και της πλειοψηφικής τάξης των εξαρτημένων και των δουλοπάροικων. Ενώ ο ρόλος των γυναικών υπήρξε δευτερεύων. Σημαντικό ρόλο στην οικονομία έπαιξε τόσο η άνθηση της γεωργίας που υπήρξε η βάση της όσο και το εμπόριο και ο έλεγχος του δρόμου του μεταξιού. Χαρακτηριστική είναι επίσης και η ανοχή των Πάρθων απέναντι στους ξένους πολιτισμούς και θρησκείες, όπως και η αδυναμία τους ή η αδιαφορία τους να ενσωματώσουν ξένα στοιχεία. Το τελευταίο ίσως να έπαιξε και ρόλο στην παρακμή τους.

ΠΗΓΗ: TIME LIFE BOOKS/ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΡΩΜΗ (2), ΚΑΡΧΗΔΟΝΙΑΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ-ΑΡΧΑΙΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ

Η ΑΚΜΗ ΤΗΣ ΡΩΜΑΪΚΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ

Η ΡΩΜΗ και η αυτοκρατορία που ίδρυσε ήταν μια οντότητα γεμάτη αντιθέσεις που έφερε τα σπέρματα της παρακμής της. Από το 1.000.000 κατοίκους οι 400.000 ήταν δούλοι απ’ τους οποίους η αυτοκρατορία ήταν απόλυτα εξαρτημένη. Οι Ρωμαϊκές μάζες (περίπου 320.000) ήταν χωρίς δυνατότητα εργασίας, λόγω των δούλων και παρέμεναν φτωχές. Το κράτος για να αποφεύγει τις εντάσεις κατέφευγε στην πολιτική της προσφοράς άρτου και θεαμάτων. Τη δημοκρατία διαδέχτηκε η μοναρχία και ο στρατός μετατράπηκε σε ένα παντοδύναμο κι επικίνδυνο σώμα.

• Τον 3ο π.Χ αιώνα η Ρωμαϊκή δημοκρατία είχε επικρατήσει σε όλη σχεδόν τη χερσόνησο. Η πρώτη δημοκρατία ήταν αριστοκρατική, αλλά το 367 π.Χ οι πληβείοι επέβαλαν σαρωτικές μεταρρυθμίσεις.

• Ο ένας τουλάχιστον ύπατος ήταν πληβείος και η εξουσία τους επεκτάθηκε και στα άλλα αξιώματα μέχρις αυτού των ιερέων.
• Κατακτούν τη συμμετοχή στη σύγκλητο, ωστόσο οι Πατρίκιοι απορροφούν τους πλούσιους πληβείους.
• Ο στρατός έδινε ευκαιρίες στους πλούσιους αλλά κατέστρεφε τους φτωχούς.

ΑΝΙΒΑΣ

• Το 240 π.Χ η Λατινική ομοσπονδία διαλύεται όταν στρέφεται ενάντια στη Ρώμη. Η τελευταία απορροφά τους πολίτες της ομοσπονδίας με διαφορετικούς τρόπους και ανάλογα την περίσταση.
• Το 280 π.Χ ο Πύρρος της Ηπείρου νικά σε δύο μάχες τους Ρωμαίους αλλά με τεράστιο κόστος μέχρι που το 275 αλλάζει έκβαση ο πόλεμος.
• Το 272 π.Χ ο Τάραντας παραδίδεται στη Ρώμη.
• Το 264 π.Χ η Ρώμη θέτει υπό την κυριαρχία της όλη τη χερσόνησο νότια του Πάδου.
• Το 273 οι Καρχηδόνιοι καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της νότιας και ανατολικής Ισπανίας υπό τον Αμίλκο Βάρκα.
• Το 264 π.Χ λαμβάνει χώρα ο Α’ Καρχηδονιακός πόλεμος και όταν η Καρχηδόνα ζητά ειρήνη η Ρώμη καταλαμβάνει τη Σικελία και αργότερα Σαρδηνία και Κορσική.
• Το 218 π.Χ ξεκινάει ο Β’ Καρχηδονιακός πόλεμος. Ο Αννίβας νικά 3 φορές τους Ρωμαίους στη Β. Ιταλία παρακάμπτει τη Ρώμη, καθώς δεν είχε τη δυνατότητα να την πολιορκήσει και κατευθύνεται στο νότο.
• Το 216 στην περίφημη μάχη των Καννών ο Αννίβας συντρίβει τους Ρωμαίους.
• Το 209 π.Χ ο Σκιπίων καταλαμβάνει τη Νέα Καρχηδόνα και Ισπανικά εδάφη.
• Το 201 π.Χ ο Αννίβας ηττάται στη Ζάμα έξω από την Καρχηδόνα και η τελευταία ζητά ειρήνη. Το 183 π.Χ ο Αννίβας αυτοκτονεί στη Βηθυνία πριν συλληφθεί από τους Ρωμαίους διώκτες του. Το 146 π.Χ η Ρώμη καταστρέφει ολοσχερώς την Καρχηδόνα.
• Το150 π.Χ Η Βόρειος Ιταλία γίνεται Ρωμαϊκή.

Ανατολικά η Ρώμη μετατρέπει την Ιλλυρία σε πελατειακό κράτος. Κατόπιν καταλαμβάνει τη Μακεδονία και την Μικρά Ασία απωθώντας τον Αντίοχο τον Γ’. Στην Νότιο Ιταλία οι μεγαλογαιοκτήμονες με αρπαγές δημιουργούν απέραντες εκτάσεις τα λατιφούντια, που τα καλλιεργούν δούλοι. Οι δούλοι γνωρίζουν κτηνώδη μεταχείριση, ωστόσο μερικοί για οικονομικούς κυρίως λόγους απελευθερώνονται.

Τα έτη 107-101π.Χ, μετά από έντονες ταξικές συγκρούσεις ο Γάιος Μάριος εκλέγεται ύπατος και αλλάζει τη φύση του στρατού, λόγω έλλειψης μικροαγροτών που αποτελούσαν αιμοδότη του. Ο στρατός γίνεται επαγγελματικός με αποτέλεσμα την υπακοή στο στρατηγό και όχι στο κράτος. Έτσι γίνεται πολιτικό όργανο.

• Το 91 π.Χ οι Ιταλιώτες σύμμαχοι εξεγείρονται και μετά από αγώνα 2 ετών κατακτούν πλήρη δικαιώματα πολιτών.
• Οι ανταγωνισμοί μεταξύ του Λαϊκού Γάιου και του Αριστοκράτη Σύλλα λήγει με το θάνατο του πρώτου και την επιστροφή το 83 π.Χ του δεύτερου στη Ρώμη. Εν τω μεταξύ είχε νικήσει το Μιθριδάτη στην Ασία. Κατά την επιστροφή του θανατώνει 6.000 οπαδούς του Μάριου Γάιου. Η διαφθορά στη Ρώμη βασιλεύει και μετά το θάνατο του Σύλλα αναδεικνύονται 3 ηγέτες: 1ος ο Πομπήιος χάρη στις πολυάριθμες νίκες του. 2ος ο Μάρκος Κράσσος, ο οποίος έχει τη φήμη του φιλάργυρου τοκογλύφου, είναι γαιοκτήμονας και υπήρξε ο άνθρωπος που κατέπνιξε την εξέγερση του Σπάρτακου σταυρώνοντας 6.000 δούλους κατά μήκος της Αππίας οδού. 3ος ο Ιούλιος Καίσαρας. Έτσι σχηματίζεται η πρώτη Ρωμαϊκή τριανδρία. Ωστόσο ο Κράσσος σκοτώνεται σε εκστρατεία κατά των Πάρθων.

• Ο Ιούλιος Καίσαρας αναγορεύεται σε διοικητή εντεύθεν και εκείθεν Άλπεων Γαλατίας, αποκτώντας τεράστια περιουσία από την πώληση δούλων που προμηθεύονταν από τις περιοχές που του αντιστέκονταν. Με εννιάχρονους αγώνες καταλαμβάνει όλη τη σημερινή Γαλλία, τμήματα της Ελβετίας και των Κάτω Χωρών. Επίσης εκστρατεύει κατά της Βρετανίας ανοίγοντας το δρόμο για μελλοντικές επιχειρήσεις.
• Ο Πομπήιος και η σύγκλητος φοβούμενοι τις επιτυχίες του Καίσαρα τον ανακαλούν στη Ρώμη.

• Το 49 π.Χ Ο Καίσαρας (λέγοντας τη γνωστή ρήση «ο κύβος ερρίφθη») βαδίζει κατά της Ρώμης, δεν συναντά αντίσταση και καταδιώκει τον Πομπήιο σε Ελλάδα και Αίγυπτο, όπου δολοφονείται από το βασιλιά Πτολεμαίο Γ’ που επιδιώκει την εύνοια του Καίσαρα.
• Ο Καίσαρας επιβάλει την τάξη στην Αίγυπτο και τοποθετεί στο θρόνο την Κλεοπάτρα.
• Το 43 π.Χ κατά την επιστροφή του στη Ρώμη ανακηρύσσεται από τη σύγκλητο δικτάτορας.
• Διανέμει γη σε 80.000 Ρωμαίους κολόνους και ανακουφίζει χρεωστές από μέρος των οφειλών τους.
• Δίνει το δικαίωμα του πολίτη στους Γαλάτες εκείθεν των Άλπεων.
• Εισάγει το ημερολόγιο που ίσχυσε επί 15 αιώνες μέχρι που μικρές μεταρρυθμίσεις το μετέτρεψαν στο σύγχρονο Γρηγοριανό.
• Έκανε τη δικτατορία μόνιμη επιβεβαιώνοντας τους φόβους των ευγενών.
• Το 43 π.Χ 60 συγκλητικοί συνωμότες τον εκτελούν την ώρα που προήδρευε σε συνέλευση με 23 μαχαιριές.

• Το θρόνο διεκδικούν οι: Μάρκος Αυρήλιος Λέπιδος (αρχηγός του ιππικού), ο Μάρκος Αντώνιος(ύπατος) και ο Οκτάβιος (μικρανιψιός και κληρονόμος του Καίσαρα). Σχηματίζουν τη δεύτερη τριανδρίακαι η σύγκλητος τους παραχωρεί πεντάχρονη απολυταρχική εξουσία.

• Ο Μάρκος Αντώνιος και ο Οκτάβιος τους Μάρκο Ιούνιο Βρούτο και Γάιο Κάσσιο, που τους θεωρούν πρωταίτιους για τη δολοφονία του Ιούλιου Καίσαρα. Οι τελευταίοι καταφεύγουν στη Μακεδονία αλλά μετά την στρατιωτική ήττα που υπέστησαν αυτοκτονούν. Κατόπιν, κυρίως λόγω επιμονής τού Αντώνιου, εξοντώνουν 300 συγκλητικούς και 2.000 ιππείς, ανάμεσα στα θύματα ήταν και ο ρήτωρ Κικέρωνας.
• Ο Λέπιδος προσπαθεί να συλλάβει τον Οκτάβιο, όταν αποτυγχάνει τίθεται σε κατ’ οίκον περιορισμό μέχρι το θάνατό του.
• Ο Αντώνιος παντρεύεται την αδελφή του Οκτάβιου, Οκταβία αλλά όταν γνωστοποιείται ο δεσμός του με την Κλεοπάτρα της Αιγύπτου, στην οποία σκόπευε να παραχωρήσει τμήματα της αυτοκρατορίας, η σύγκλητος του κηρύσσει τον πόλεμο. Έτσι ο Οκτάβιος νικά τον Αντώνιο την ναυμαχία του Ακτίου, το 31 π.Χ, με συνέπεια την αυτοκτονία του ζευγαριού Αντωνίου και Κλεοπάτρας.
• Ο Οκτάβιος αρνείται ρόλο του δικτάτορα, προτιμάει τον τίτλο «του πρώτου πολίτη» και με την προσωνυμία Αύγουστος (σεβαστός), το27 π.Χ. Παρά τους ισχυρισμούς του για το αντίθετο, η δημοκρατία όταν ανέλαβε Αύγουστος είχε ήδη πεθάνει, ωστόσο η Ρώμη θα γνωρίσει τον χρυσό της αιώνα στις δεκαετίες της διακυβέρνησής του.
• Στο εξωτερικό: προσαρτεί την Αίγυπτο (πολύτιμη για το σιτάρι της), επεκτείνει τα βόρεια και κεντρικά σύνορα της αυτοκρατορίας (Ουγγαρία, Αυστρία), τελειώνει τον πόλεμο στην Ισπανία 2 αιώνες μετά την έναρξή του. Όμως αποτυγχάνει να καταλάβει την Γερμανία που θα παραμείνει απειλή.
• Στο εσωτερικό: διορίζει συγκλητικούς αλλά το καθημερινό διοικητικό έργο βασίζεται στους ιππείς, τους απελεύθερους και τους δούλους. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργεί μια αποτελεσματική γραφειοκρατία.Επενδύει στην πολιτική «Άρτος και θεάματα».
• Στα μέσα της θητείας του ονομάζεται Μέγας Ποντίφικας και μπαίνει επικεφαλής της θρησκείας. Αναστηλώνει 82 κατεστραμμένους ναούς και φτιάχνει δημόσια έργα (λουτρά, θέατρα, υδραγωγεία κ.λ.π).
• ‘Έδωσε ισχυρή ώθηση στα γράμματα και τις τέχνες. Έφερε στη Ρώμη ποιητές όπως ο Οβίδιος και οΠροπέρτιος, τον ιστορικό Τίτο Λίβιο, όπως και τους Βιργίλιο (Αινειάδα), Οράτιο.
• Το 14 π.Χ ο Οκτάβιος πεθαίνει ρωτώντας «έπαιξα καλά στην κωμωδία;».

• Τον Οκτάβιο διαδέχεται, ο θετός του γιός Τιβέριος, που κάνει υπερβολική χρήση «του νόμου του μεγαλείου» εξοντώνοντας εχθρούς πραγματικούς και φανταστικούς. Έπειτα αφήνει την εξουσία στον Σηιανό και λόγω της πολιτικής του δεύτερου γίνεται αντιπαθής.
• Τον Τιβέριο διαδέχεται ο μικρανιψιός του Καλιγούλας που παντρεύεται την αδελφή του Δρουσίλλα (πεθαίνει σύντομα). Το 41 μ.Χ η δική του πραιτοριανή φρουρά τον δολοφονεί μαζί με τη γυναίκα του και την κόρη του.
• Οι πραιτοριανοί τοποθετούν στη θέση του αυτοκράτορα το θείο του Καλιγούλα, Κλαύδιο. Αυτός στρέφεται κυρίως στα γράμματα. Επίσης προσαρτεί τη Βρετανία και δίνει στους Γαλάτες ευγενείς το δικαίωμα να γίνουν συγκλητικοί.
• Η ανιψιά και σύζυγος του Ιουλία Αγριππίνα τον δηλητηριάζει για να ανέβει στο θρόνο ο γιός τηςΝέρωνας. Όμως αυτός στη συνέχεια δολοφονεί αδελφό και μητέρα. Το 64 μ.Χ το μεγαλύτερο μέρος της Ρώμης καταστρέφεται από πυρκαγιά και ο Νέρωνας καθιστά αποδιοπομπαίους τράγους τους χριστιανούς. Τέλος μετά από εξέγερση διοικητών κάποιων επαρχιών και της πραιτοριανής φρουράς αυτοκτονεί.

ΙΟΥΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΑΣ

• Το 69 μ.Χ 4 άντρες ανέρχονται στο θρόνο της αυτοκρατορίας, όμως οι 2 δολοφονούνται και ο 3ος αυτοκτονεί. Έτσι ο 4ος, ο Βεσπιανός αφού καταπνίγει εξέγερση στην Ιουδαία – το 70 μ.Χ ο γιός του Τίτος καίει την Ιερουσαλήμ – βαδίζει στη Ρώμη. Ο Βεσπιανός ανορθώνει την οικονομία με αντιλαϊκά όμως μέτρα. Τον διαδέχεται ο Τίτος και αυτόν ο παρανοϊκός αδελφός του Δομητιανού που δολοφονείται το 96 μ.Χ.

• Ακολουθούν 5 αυτοκράτορες που άφησαν καλή υστεροφημία:

1. 1.      Νέρβας
2. Τραϊανός, που παρέχει βοήθεια στους φτωχούς.
3. Αδριανός (117 μ.Χ), που εγκαταλείπει την επεκτατική πολιτική του προκατόχου του και υιοθετεί αμυντική.
4. Αντωνίνος Πίος (138 μ.Χ), που είναι ειρηνόφιλος.
5. Μάρκος Αυρήλιος (έως 180 μ.Χ).

Τα επόμενα χρόνια βαρβαρικές φυλές και ασθένειες θέτουν την αυτοκρατορία σε κίνδυνο.

Συμπεράσματα:

1. Η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία βρίσκεται σε περίοδο ακμής με αξιοσημείωτες αλλαγές στο κοινωνικό και το πολιτικό επίπεδο. Σε πολιτικό επίπεδο έχουμε το πισωγύρισμα στη μοναρχία που μάλλον δίνει ώθησ ηπαρά ανακόπτει το δυναμισμό της Ρώμης. Η οικονομία βασίζεται σε ένα εκτεταμένο σύστημα δουλοκτησίας και έχουμε τον σχηματισμό τεράστιων αγροκτημάτων (Λατιφούντιων) που ανήκουν σε λίγους εύπορους. Οι πληβείοι ελέγχονται με την πολιτική του άρτου και των θεαμάτων και παρότι βρίσκονται στο μέσο της κοινωνικής πυραμίδας δεν αποτελούν παραγωγική τάξη.
2. Σταδιακά φαίνεται πως το σύστημα αναγκάζεται να κάνει διορθωτικές αλλαγές. Η συρρίκνωση της τάξης των αγροτών πιθανά οφείλεται τόσο για την επέκταση του δικαιώματος του πολίτη σε λαούς εκτός της Ρώμης όσο και για την μετάλλαξη του στρατού σε μισθοφορικό. Η Ρώμη επεκτείνεται, όμως οι επιλογές που δίνουν λύσεις στο παρόν, στο μέλλον θα αποτελέσουν λόγους της παρακμής της.
3. Στην εξουσία φαίνεται να ανέρχονται τόσο φωτισμένοι ηγέτες όπως ο Ιούλιος Καίσαρας και ο Οκτάβιος (με τον οποίο η αυτοκρατορία θα γνωρίσει τον χρυσό αιώνα της) όσο και διεφθαρμένοι ή ανίκανοι όπως ο Καλιγούλας και ο Νέρωνας. Σημαντικό ρόλο στην κατάκτηση της εξουσίας παίζει πλέον ο στρατός.

ΠΗΓΗ: TIME LIFE BOOKS/ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ