Ο ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΗΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΓΑΛΛΙΑΣ κ' ΑΓΓΛΙΑΣ 14-15ος αι. μ.Χ.

ΕΔΟΥΑΡΔΟΣ Γ' της ΑΓΓΛΙΑΣ

Ο ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΗΣ ΠΟΛΕΜΟΣ  κ' ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΜΟΝΑΡΧΙΚΩΝ ΚΡΑΤΩΝ- 14-15ος αι. μ.Χ.

Το 1.337 μ.Χ ο Άγγλος βασιλιάς Εδουάρδος Γ’ διεκδικεί και το γαλλικό θρόνο από το Φίλιππο Στ’ και επίσης δηλώνει ότι παύει να είναι φόρου υποτελής στο Γάλλο βασιλιά. Αυτή η ενέργεια σηματοδοτεί την έναρξη του εκατονταετούς πολέμου.

• Ο Φίλιππος Στ’ συνάπτει συμμαχία με τον Σκώτο έκπτωτο βασιλιά.
• Η Γαλλία πλεονεκτεί υλικά, καθώς έχει αναδειχτεί στο πλουσιότερο βασίλειο της Ευρώπης. Η Αγγλία είχε το ¼ του πληθυσμού της Γαλλίας, ενώ το Λονδίνο ήταν μισό από το Παρίσι.
• Στην αριστοκρατία των 2 χωρών υπήρχαν δύο κατηγορίες: α) μικροευγενείς β) υψηλή αριστοκρατία. Στην Αγγλία οι ευγενείς δεν ήταν απαραίτητα ιδιοκτήτες των

  

  ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΣΤ' της ΓΑΛΛΙΑΣ

  εδαφών τους και αναμιγνύονταν ενεργά στη διακυβέρνηση. Στην Γαλλία οι ευγενείς ήταν κάτοχοι των κτημάτων τους και καθώς δεν τους συγκινούσε η έννοια της εθνικής ταυτότητας, υπολείπονταν σε νομιμοφροσύνη από τους Άγγλους.
•  Η σύγκρουση μετατράπηκε σε πόλεμο τριβής, που χαρακτηρίζονταν λιγότερο από τις μονομαχίες των ιπποτών και περισσότερο από αιφνιδιαστικές επιθέσεις ανταρτοπόλεμου. Οι μάχες ανάμεσα σε τακτικούς στρατούς σπάνιζαν, ενώ μεγάλο μέρος του πολέμου στρέφονταν κατά των πολιτών. Επίσης για πρώτη φορά μνημονεύεται η χρήση πυροβόλων όπλων από τους Άγγλους στην πολιορκία του Καλαί το 1.346 μ.Χ. Οι συγγραφείς πολεμικής τέχνης συνιστούσαν να μην φονεύονται οι αιχμάλωτοι αλλά να ακρωτηριάζονται και να στέλνονται στην πόλη τους ώστε να τρέφονται ως επιπλέον στόματα. Οι επιχειρήσεις γίνονταν σχεδόν αποκλειστικά φθινόπωρο, ώστε να μπορεί ο νικητής να εφοδιαστεί από τις προμήθειες του αντιπάλου, αλλά και για να πολεμούν οι στρατιώτες με ευνοϊκό καιρό. Η σημασία των τοξωτών μεγάλωνε κι αν ένας στρατός δεν είχε αρκετούς προσλάμβανε μισθοφόρους. Εξάλλου παρουσιάζεται αντί για φεουδαλική στρατιωτική υπηρεσία σώματα επαγγελματιών πολεμιστών.

• Το 1.339 μ.Χ ο Εδουάρδος Γ’ ξεκινά την 1η εκστρατεία στη βόρεια Γαλλία, τρομοκρατώντας τους χωρικούς. Αποτέλεσμα ήταν μια νίκη προπαγάνδας και η δημιουργία χιλιάδων προσφύγων που κατευθύνθηκαν στο Παρίσι.
• Το 1.340 μ.Χ η ναυμαχία έξω από τη Φλάνδρα χαρίζει στους Άγγλους την πρώτη μεγάλη νίκη, χάρη στη χρήση βαλιστρίδων, έτσι γίνονται κύριοι της Μάγχης για μια εικοσαετία.
• Ο Φίλιππος βασίζονταν σε μισθοφορικά στρατεύματα και σε ξένους συμμάχους, ενώ ο Εδουάρδος μπορούσε να διαθέτει τρεις ξεχωριστούς στρατούς, ο καθένας με δικό του διοικητή.
• Το 1.346 μ.Χ οι Άγγλοι νικούν τους Σκότους στη μάχη του Νέβιλ Κρος και συλλαμβάνουν το βασιλιά τους. Τον ίδιο χρόνο στη βόρια Πικαρδία νικούν τους Γάλλους σε μια αποφασιστική μάχη.
• Το 1.347 μ.Χ οι Άγγλοι καταλαμβάνουν το γαλλικό λιμάνι Καλαί, αλλά η σύγκρουση τελειώνει με την έλευση της πανούκλας. Η νόσος προκαλεί 20.000.000 θύματα σε 4 χρόνια κι από τις 2 πλευρές. Έτσι αρχίζουν διαπραγματεύσεις ειρήνης ανάμεσα στον Εδουάρδο και τον Ιωάννη Β’, ο οποίος διαδέχτηκε τον πατέρα του το 1.350 μ.Χ.
• Όμως το 1.355 μ.Χ ο πόλεμος ξαναρχίζει.
• Το 1.356 μ.Χ ο γιος του Εδουάρδου, Εδουάρδος του Γούντστοκ (Μαύρος Πρίγκιπας) εκμηδενίζει στο Πουατιέ τους Γάλλους ιππότες και συλλαμβάνει το Γάλλο βασιλιά. Ωστόσο, ο γιος του τελευταίου, Κάρολος

  

  ΕΔΟΥΑΡΔΟΣ (ΜΑΥΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ)

  αναδιοργανώνει το στρατό και υποχρεώνει τους Άγγλους να λύσουν την πολιορκία του Ρενς. Έτσι οι 2 πλευρές διαπραγματεύονται εκ νέου το 1.360 μ.Χ και υπογράφουν συνθήκη στο Μπρετινύ. Σ’ αυτήν οι Γάλλοι δίνουν πλήρη κυριαρχία στο 1/3 των εδαφών τους στον Εδουάρδο με τον όρο να εγκαταλείψει τη διεκδίκηση του γαλλικού θρόνου, όπως και κάθε ιδέα κυριαρχίας σε εδάφη εκτός αυτών που προέβλεπε η συνθήκη.

• Η ειρήνη ανακουφίζει κυρίως τη γαλλική ύπαιθρο, που εκτός από τις επιδρομές και τις λεηλασίες του αγγλικού στρατού είχε να αντιμετωπίσει και το πλιατσικολόγημα ένοπλων συμμοριών που έγιναν γνωστές με το όνομα routiers (ρουτιέρηδες) και τα μέλη τους μπορεί να ήταν Γενουάτες, Καστιλλιάνοι ή ακόμα και Γάλλοι. Έτσι οι αγροί παρέμειναν ακαλλιέργητοι, οι τιμές των τροφίμων έφτασαν στα ύψη, η ύπαιθρος ερημώθηκε από τον πόλεμο, την πείνα και το Μαύρο Θάνατο.
• Την σύλληψη του Γάλλου βασιλιά στο Πουατιέ, ακολουθούν εξεγέρσεις σε πόλεις και ύπαιθρο. Στην ύπαιθρο η εξέγερση έμεινε γνωστή ως Ζακερύ και υπήρξαν επιδρομές σε πύργους και δολοφονίες ακόμα και μωρών λόγω της καταπίεσης αιώνων. Το 1.358 μ.Χ η εξέγερση καταπνίγεται από ευγενείς και πρίγκιπες με φοβερή ωμότητα και αγριότητα.
• Το 1.360 μ.Χ ο Ιωάννης Β’ απελευθερώνεται με την καταβολή λύτρων και την αποστολή τριών γιών του στο Λονδίνο ως όμηροι. Όταν όμως ένας από τους γιούς του δραπέτευσε, ο Ιωάννης Β’ με μια ιπποτική χειρονομία επιστρέφει στην Αγγλία όπου και πέθανε το 1.364 μ.Χ.

  

  ΙΩΑΝΝΗΣ Β' της ΓΑΛΛΙΑΣ

• Τον διαδέχεται ο Κάρολος Ε’, που με δραστήρια διπλωματική εκστρατεία διαλύει τις συμμαχίες της Αγγλίας και κερδίζει την υποστήριξη του κόμη της Φλάνδρας και του Γερμανού αυτοκράτορα.

• Το 1.369 μ.Χ οι εχθροπραξίες επαναλαμβάνονται, αλλά η Γαλλία έχει ανακάμψει οικονομικά και στρατιωτικά. Επίσης διαθέτει έναν αξιόλογο όσο και σκληρό στρατάρχη, τον Μπερτράν ντυ Γκεκλέν. Αυτός νικά τον αγγλικό στρατό και το 1.370 μ.Χ εισβάλει στο Ποντβαλαίν.
• Το 1.372 μ.Χ καστιλλιάνικος και γαλλικός στόλος καταστρέφει τον αγγλικό έξω από το Λαβασέλ. Ο Κάρολος με την υποστήριξη των ευγενών ανακαταλαμβάνει όλα τα εδάφη που είχαν παραχωρηθεί στην Αγγλία με τη συνθήκη του Μπρετινύ.
• Παράλληλα στην Αγγλία οι εμπορικές συναλλαγές σχεδόν καταστρέφονται και ο λαός υποφέρει. Το αγγλικό κοινοβούλιο αποτελούνταν από 2 ομάδες: α) τους Λόρδους που αριθμούν γύρω στους 100 δούκες, κόμητες κι άλλους ανώτερους ευγενείς, επίσκοπους, αββάδες. β) τις Κοινότητες που τις αποτελούν ιππότες και αστοί, εξέχοντες πολίτες των κύριων πόλεων και αριθμούν γύρω στους 250. Το 1.376 μ.Χ στη σύγκλιση του κοινοβουλίου, οι εξοργισμένες κοινότητες επιβάλουν τα αιτήματά τους και αυξάνουν έτσι το κύρος τους. Έκτοτε στο κοινοβούλιο θεσπίζονταν οι νόμοι και διευθύνονταν οι μεγάλες κρατικές υποθέσεις
• Το 1.371 μ.Χ πεθαίνει ο Μαύρος Πρίγκιπας και το 1.337 μ.Χ πεθαίνει ο Εδουάρδος, τον διαδέχεται ο εγγονός του Ριχάρδος.
• Το 1.381 μ.Χ στην Αγγλία εκδηλώνεται λαϊκή εξέγερση, που ξεκίνησε από τις κομητείες του Έσσεξ και του Ρένκεντ. Σ’ αυτήν οι αγρότες και οι φτωχοί βαδίζουν προς το Λονδίνο με αφορμή την επιβολή καινούριου κεφαλικού φόρου, ενώ ζητούν να τερματιστεί η δουλοπαροικία. Όταν ο πιο παράφορος ηγέτης τους Γουότ Τάιλερ δολοφονείται από το δήμαρχο του Λονδίνου η εξέγερση καταπνίγεται.
• Στα τέλη της δεκαετίας του 1370 μ.Χ ο Φίλιππος βαν Αμπεβέλντε ξεσηκώνει τη Φλάνδρα και αποβλέπει στη δημιουργία κοινότητας με ισότιμα μέλη. Όμως το 1.382 μ.Χ οι εξεγερμένοι ηττώνται απ’ το γαλλικό στρατό στην Φλαμανδική πόλη Ρουζμπέκε και ο ηγέτης τους σκοτώνεται.
• Το 1.380 μ.Χ στο θρόνο της Γαλλίας ανέρχεται ο ανήλικος Κάρολος Στ’.Το 1.384 μ.Χ ξεκινούν στο Πέλεγκεν διαπραγματεύσεις ειρήνης που συνεχίζονταν για μια δεκαετία χωρίς να επιτευχθεί συμφωνία.
• Το 1.395 μ.Χ οι 2 πλευρές αναγνωρίζουν την ανάγκη επίτευξης ανακωχής και προσπαθούν να τη διασφαλίσουν με διπλωματικό συνοικέσιο, μεταξύ Ριχάρδου Β’ και της κόρης του Κάρολου Στ’. Έτσι το 1.396 μ.Χ λαμβάνει χώρα στο Καλαί τελετή συμφιλίωσης.

• Ωστόσο, ο σφετεριστής του αγγλικού θρόνου Ερρίκος Δ’, υποχρεώνει το Ριχάρδο σε παραίτηση, ενώ στη Γαλλία υπάρχει κενό εξουσίας λόγω των ψυχολογικών προβλημάτων του Φίλιππου και ξεσπά εμφύλιος πόλεμος, ανάμεσα στους δούκες της Βουργουνδίας και Ορλεάνης.
• Έτσι το 1.415 μ.Χ ο Ερρίκος εισβάλει εκ νέου στη Γαλλία και νικά το γαλλικό στρατό στο Αζενκούρ.
• Το 1.420 μ.Χ με τη βοήθεια του δούκα της Βουργουνδίας καταλαμβάνει το Παρίσι. Αλλά οι Γάλλοι εμπνεόμενοι  από τον πατριωτισμό της Ζαν Ντ’ Αρκ και χάρη στις εφευρέσεις του οπλουργού Ζαν Μπυρώ αντεπιτίθενται και ανακτούν ακόμα και τη Γασκωνία.

  

  ΖΑΝ ΝΤ' ΑΡΚ

• Το 1.422 μ.Χ υπογράφεται συνθήκη ειρήνης, ωστόσο οι Άγγλοι δεν παραιτήθηκαν επίσημα απ’ τις διεκδικήσεις τους, και οι βασιλείς τους αποκαλούνταν ως το 1.815 μ.Χ Άγγλοι βασιλείς της Γαλλίας.
• Όμως στο τέλος του 15ου αιώνα η παλιά φεουδαλική φιλονικία, έπαψε να αποτελεί θέμα γενικού πολέμου.  Ο εκατονταετής πόλεμος σφυρηλάτησε στα 2 βασίλεια την έννοια του έθνους.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:

Tο φεουδαλικό σύστημα της Ευρώπης χαρακτηρίζονταν από σύνθετους έως και πολύπλοκους θεσμούς ιεραρχίας και υποτέλειας. Έτσι, ενώ ο Άγγλος μονάρχης όφειλε θεωρητικά υποτέλεια στον ομόλογό του στη Γαλλία, λόγω των εδαφών που ο πρώτος κατείχε στην επικράτεια του δεύτερου, ταυτόχρονα άλλοι δεσμοί (όπως για παράδειγμα αυτός του αίματος), επέτρεπαν στον πρώτο να αξιώνει τη διεκδίκηση και του Γαλλικού στέμματος.  Ένα τέτοιο περίπου πλαίσιο, αποτέλεσε την αφορμή για την έναρξη ενός από τους πιο μακρόχρονους πολέμους στην Ευρώπη, μεταξύ δύο από τις μεγαλύτερες δυνάμεις της εποχής, στην δυτικοευρωπαϊκή επικράτεια. Στην πραγματικότητα, αν και το φεουδαρχικό σύστημα, είχε αρκετές ομοιότητες σε Γαλλία και Αγγλία, είχε και ουσιαστικές διαφορές. Για παράδειγμα, οι Γάλλοι αριστοκράτες και ιδιοκτήτες γης είχαν αυξημένη δύναμη και μικρότερη διάθεση αφοσίωσης προς την κεντρική εξουσία, συγκριτικά με του Άγγλους ομολόγους τους.

Η σύγκρουση λοιπόν που έμεινε στην ιστορία με το όνομα εκατονταετής πόλεμος, διεξάχθηκε κυρίως στο γαλλικό έδαφος και λιγότερο στη θάλασσα και κατά τη διάρκειά του υπήρξαν κάποιοι περίοδοι ανάπαυλας, όπως αυτή που συνοδεύτηκε από την τρομακτική εξάπλωση της πανδημίας της πανώλης, η οποία σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς οδήγησε στο θάνατο σχεδόν το ένα τρίτο του ευρωπαϊκού πληθυσμού.

Ένα από τα χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου πολέμου, υπήρξε το γεγονός πως οι συγκρούσεις δεν περιορίζονταν μεταξύ των στρατών, αλλά τραγικά θύματα υπήρξαν οι άμαχοι της γαλλικής υπαίθρου. Η τελευταία, σχεδόν ερημώθηκε από το συνδυασμό του Μαύρου θανάτου και των ληστρικών επιδρομών. Γεγονός που είχε αντανάκλαση στην έλλειψη τροφίμων και στην αλματώδη αύξηση της τιμής τους.

Ένα ακόμα γεγονός που χρήζει επισήμανσης, υπήρξε η εκδήλωση σφοδρών εξεγέρσεων και στις δύο χώρες, οι οποίες αντιμετωπίστηκαν αμείλικτα και πνίγηκαν στο αίμα.

Στο πεδίο των μαχών, η Αγγλία έδειχνε να επικρατεί τις πρώτες δεκαετίες του πολέμου, όμως η γαλλική αντεπίθεση από το 1420 επανέφερε τους συσχετισμούς στο πεδίο κατάκτησης εδαφών στα προ της σύρραξης επίπεδα.

Ωστόσο, ο πόλεμος με αφετηρία το 1337 και τέλος το 1422, μεγαλύτερο αντίκτυπο είχε στο εσωτερικό των δύο πλευρών. Αυτό ήταν η ενδυνάμωση της κεντρικής εξουσίας των μοναρχών, εις βάρος των αποσχιστικών τάσεων τοπικών φεουδαρχών ηγεμόνων και η σφυρηλάτηση μιας πιο ομογενοποιημένης ταυτότητας στους δύο λαούς, που σηματοδότησε τις απαρχές της συγκρότησης του Έθνους Κράτους.

ΠΗΓΗ: TIME LIFE BOOKS/ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ