ΕΥΡΩΠΗ: Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΧΟΕΝΣΤΑΟΥΦΕΝ 13ος αι. μ.Χ.

 Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΧΟΕΝΣΤΑΟΥΦΕΝ 13ος αι. μ.Χ.

ΕΡΡΙΚΟΣ ΣΤ'

• Το 1.194 μ.Χ ο γιός του Φρειδερίκου Βαρβαρόσα, Ερρίκος Στ’ (ο αυστηρός) επιδράμει στη Σικελία επιβάλλοντας τα αυτοκρατορικά δικαιώματα της συζύγου του. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα, το νορμανδικό βασίλειο της Σικελίας που περιλαμβάνει και τη νότιο Ιταλία, να περάσει στα χέρια του Γερμανού αυτοκράτορα, της Άγιας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ανατρέποντας τις ισορροπίες στην περιοχή. Τα μόνα ανεξάρτητα εδάφη πλέον ήταν τα Παπικά κράτη γύρω από τη Ρώμη στην κεντρική Ιταλία.

• Η πολιτική θέση του πάπα γίνεται επισφαλής.
• Τον θάνατο του Ερρίκου ακολουθεί εμφύλιος πόλεμος στη Γερμανία για τη διεκδίκηση του θρόνου, μεταξύ του αδελφού τού Ερρίκου, Φίλιππου της Σουηβίας από τους Χοενστάουφεν και του Όθων της Βρουσβίκης από τους Γουέλφους.
• Η γυναίκα του Ερρίκου, Κωνσταντία λόγω του εμφύλιου διώχνει από τη Σικελία τους Γερμανούς αριστοκράτες που είχε φέρει ο σύζυγος της, προκαλώντας ευφορία στις λαϊκές μάζες. Επίσης συνάπτει συμμαχία με τον πάπα και χάρη στην προστασία που δέχεται παραχωρεί εκτεταμένες εξουσίες στην εκκλησία. Το 1.198 μ.Χ στέφει τον ανήλικο γιό της Φρειδερίκο Β’ βασιλιά της Σικελίας και όταν αυτή πεθαίνει η χώρα κυβερνάται από άτομα διορισμένα από τον πάπα Ιννοκέντιο Γ’.
• Ο Ιννοκέντιος Γ’ οδηγεί την εκκλησία σε πρωτοφανές επίπεδο πολιτικής και πνευματικής δύναμης. Επεκτείνει την κυριαρχία της εκκλησίας στο μεγαλύτερο μέρος της κεντρικής Ιταλίας, επεμβαίνει στο γερμανικό εμφύλιο, ο πάπας αναδεικνύεται ως νομικός σε εφετείο προσφυγής όλης της χριστιανοσύνης, αναγκάζει το βασιλιά της Αγγλίας Ιωάννη να παραδώσει το βασίλειο του και να το αναλάβει και πάλι με τη χάρη του πάπα ως τιμάριο της εκκλησίας.     

  

  ΠΑΠΑΣ ΙΝΟΚΕΝΤΙΟΣ Γ'

  
  
• Ωστόσο, η αντιβασιλεία του πάπα ρίχνει το Ρένιο στην αναρχία. Ο Φρειδερίκος ανατρέφεται άσχημα στα χέρια μεγιστάνων και το 1.209 μ.Χ παντρεύεται με ενέργειες του πάπα μια Ισπανίδα πριγκίπισσα.
• Το 1.208 μ.Χ ο Φίλιππος της Σουηβίας δολοφονείται και το 1.209 μ.Χ στέφεται αυτοκράτορας ο Όθωνας. Ωστόσο όταν αυτός εισβάλει στο Ρένιο ο πάπας τον αφορίζει.
• Ο Φρειδερίκος Β’ ταξιδεύει στη Γερμανία και το 1.212 μ.Χ στέφεται βασιλιάς. Με την υποστήριξη των Γάλλων ο Όθων εκθρονίζεται επίσημα το 1.215 μ.Χ. Το γεγονός αποτελεί πολιτικό θρίαμβο του πάπα καθώς τα προνόμια και τα δικαιώματα που κατείχαν οι αυτοκράτορες περνούν στα χέρια του.
• Ο πάπας συγκαλεί την 4η Σύνοδο του Λατερανού, που επικυρώνει την ανώτερη εξουσία του πάπα σε εκκλησιαστικά θέματα, καθώς και την εκλογή του Φρειδερίκου. Η σύγκρουση ανάμεσα στην αυτοκρατορία και την παποσύνη έκλινε προς το μέρος της 2ης.
• Το 1.216 ο Ιννοκέντιος πεθαίνει και τον διαδέχεται ο Ονώριος Γ’.
• Έως το 1.220 μ.Χ o Φρειδερίκος εξαγοράζει τη νομιμοφροσύνη με πολιτικές παραχωρήσεις προς τους αξιωματούχους της εκκλησίας και προς τις ανερχόμενες πόλεις. Κατόπιν επιστρέφει στην Ιταλία.
• Ο Πανώριος αναγνωρίζει το δικαίωμα του Φρειδερίκου σε αυτοκρατορικό και Σικελικό στέμμα κι εκείνος δίνει υπόσχεση για πραγματοποίηση σταυροφορίας και πάταξη των αιρετικών ομάδων των Αδειανών και των Καθαρών. Έως το 1.224 μ.Χ ο Φρειδερίκος υποτάσσει τους μικροφεουδάρχες στα εδάφη του Ρένιο της νότιας Ιταλίας και συντρίβει τους εξεγερμένους μουσουλμάνους στην ίδια τη Σικελία. Η επιεικής μεταχείριση του κερδίζει τους μουσουλμάνους, που στο εξής θα προμηθεύουν ικανούς άντρες το στρατό του. Παράλληλα δημιουργεί αυστηρό πλαίσιο δικαίου και διοίκησης, γεγονός που αναδεικνύει το Ρινί στο καλύτερα κυβερνώμενο κράτος της Ευρώπης.
• Το 1.224 μ.Χ ο Φρειδερίκος Β’ διατάζει τη θεμελίωση πανεπιστημίου στη Νεάπολη – αυτό θα αποτελέσει το 1ο Πανεπιστήμιο στην Ευρώπη που ήταν εντελώς ανεξάρτητο από τον έλεγχο της εκκλησίας – με πρόθεση τη δημιουργία λογίων που θα απορροφιόνταν στη διοίκηση. Το πανεπιστήμιο θα αποτελέσει σταθμό στον τομέα της κουλτούρας.
• Η νότιος Ιταλία ακμάζει και το Ρινί παίζει τεράστιο ρόλο στο εμπόριο μεταξύ Ανατολής – Δύσης. Στηναυλή του Φρειδερίκου συνωστίζονται: λόγιοι, φιλόσοφοι, ποιητές και μουσικοί και αποτελεί λίκνο της ιταλικής ως λογοτεχνικής γλώσσας. Ο ίδιος ο Φρειδερίκος ήταν ανήσυχο πνεύμα με ιδιαίτερες ικανότητες.

• 

  ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΟΣ Β'

  ΤΟ 1.226 μ.Χ ο Φρειδερίκος συγκαλεί σύναξη στην Κρεμόνα της βόρειας Ιταλίας, στην οποία διατάχτηκαν να παρίστανται οι πρίγκιπες της Γερμανίας και της Ιταλίας, καθώς και αντιπρόσωποι όλων των «ελεύθερων» κοινοτήτων της Λομβαρδίας και της Τοσκάνης. Θέμα της συζήτησης ήταν τα αυτοκρατορικά δικαιώματα στην Ιταλία και επίσης η καταπολέμηση των αιρετικών και η διενέργεια σταυροφορίας για την ικανοποίηση του πάπα. Η δίαιτα της Κρεμόνας δεν είχε επιτυχία, καθώς η Λομβαρδική ένωση δεν επιτρέπει στους Γερμανούς να φτάσουν στην Ιταλία. Ο Φρειδερίκος εκμεταλλεύεται την κατάσταση για να πείσει τον πάπα πως οι Λομβαρδοί εμποδίζουν τη σταυροφορία, επίσης συλλέγει φόρους από τα παπικά κράτη. Ο πάπας παραβλέπει την προσβολή συλλογής φόρων και υποχρεώνει σε συμβιβασμό τις πόλεις.
• Το 1.227 μ.Χ ο Φρειδερίκος αποπλέει από το Μπρίντιζι με σκοπό τη σταυροφορία, αλλά σε τρεις μέρες επιστρέφει εξουθενωμένος από μια επιδημία. Αν και στέλνει απολογητική επιστολή στο νέο πάπα Γρηγόριο Θ’, αυτός εξοργισμένος τον αφορίζει. Την επόμενη άνοιξη ξεκινά πάλι με μικρό στρατό. Έτσι χωρίς να πολεμήσει κλείνει συμφωνία με τον καλλιεργημένο σουλτάνο της Αιγύπτου Μαλίκ αλ Κεμάλ, που του παραχωρεί την Ιερουσαλήμ και τη Βηθλεέμ υπό τον όρο να μην πειράξει τα τεμένη. Ωστόσο και από τις δύο πλευρές υπάρχουν αντιδράσεις για τον χωρίς πόλεμο συμβιβασμό και η Ιερουσαλήμ ξαναπέφτει οριστικά στα χέρια των μουσουλμάνων το 1.244 μ.Χ.
• Κατά την απουσία του Φρειδερίκου, ο πάπας εξαπολύει εκστρατεία συκοφαντικής δυσφήμησης και τα στρατεύματά του εισβάλουν στο Ρένιο. Η επιστροφή του Φρειδερίκου ανατρέπει την κατάσταση και τα στρατεύματά του σταματούν στα σύνορα των παπικών κρατών. Θα χρειαστεί η παρέμβαση των Τευτόνων ιπποτών και των Γερμανών αρχόντων ώστε ο πάπας να συμβιβαστεί και το 1.230 μ.Χ θα ανακαλέσει τον αφορισμό.

• Ο Φρειδερίκος συστήνει τον πρώτο ολοκληρωμένο νομικό κώδικα, 700 έτη μετά απ’ αυτόν του Ιουστινιανού. Στο Ρινί τη δικαστική εξουσία ασκεί το κράτος. Ενώ πηγή της εξουσίας του ηγεμόνα δεν ήταν πια το «θείο δικαίωμα» αλλά η «αρχή της αναγκαιότητας». Μεγάλη συμβολή είχε ο σύμβουλος Πιέτρο ντε λα Βίνια και οι διατάξεις ήταν επηρεασμένες από τη νορμανδική νομοθεσία του προηγούμενου αιώνα αλλά το δόγμα της αναγκαιότητας φανερώνει την επίδραση του Αριστοτέλη.

• Στην ουσία όσο φιλελεύθερη ήταν η αυλή τόσο μεγάλη ήταν η έλλειψη ελευθερίας στις χώρες που κυβερνούσε. Έτσι πόλεις όπως οι Συρακούσες και η Μεσίνα εξεγείρονται, αλλά συντρίβονται απάνθρωπα. Οι ανελεύθερες διατάξεις και η αυστηρότητα προς τις αιρέσεις ανησυχούν τις πόλεις του βορά.                      

  

  ΕΜΒΛΗΜΑ ΟΙΚΟΥ ΧΟΕΝΣΤΑΟΥΦΕΝ

  
  
• Το 1.232 μ.Χ ο Φρειδερίκος επικυρώνει τις παραχωρήσεις του γιού του Ερρίκου προς τους Γερμανούς πρίγκιπες. Το 1.234 μ.Χ ο Ερρίκος εξεγείρεται ανοιχτά εναντίον του πατέρα του συμμαχώντας με τις λομβαρδικές κοινότητες αλλά ο Φρειδερίκος τον εκθρονίζει – ο Ερρίκος πεθαίνει το 1.242 μ.Χ – και τον αντικαθιστά με το νεότερο αδελφό του Κορράδο.
• Το 1.235 μ.Χ ο Φρειδερίκος αποσπά αναγνώριση υπεροχής και υπόσχεση στρατιωτικής ενίσχυσης από τους Γερμανούς πρίγκιπες.
• Το 1.237 μ.Χ επιδράμει στη βόρειο Ιταλία και συντρίβει τους στρατούς της Λομβαρδικής Ένωσης. Οι πόλεις του προσφέρουν υποταγή αλλά ο Φρειδερίκος ζητά παράδοση άνευ όρων και αρχίζει να πολιορκεί τις πόλεις χωρίς επιτυχία. Παράλληλα ο πάπας συνάπτει μυστική συμφωνία με τη Βενετία και τη Γένουα για πόλεμο εναντίον του αυτοκράτορα. Ο Φρειδερίκος καλεί τους καρδινάλιους να εξεγερθούν εναντίον του πάπα και αφορίζεται για 2η φορά. Στη συνέχεια ο Φρειδερίκος βαδίζει μέσα στο έδαφος των παπικών κρατών αλλά δεν καταφέρνει να καταλάβει τη Ρώμη.
• Ο Γρηγόριος Θ’ πεθαίνει και το 1.243 μ.Χ τον διαδέχεται ο Ιννοκέντιος Δ’. Αυτός το 1.245 μ.Χ συγκαλεί σύνοδο στη Λυών η οποία εκθρονίζει το Φρειδερίκο. Παντού ξεσπούν εξεγέρσεις και ο Φρειδερίκος απαντά με μεγάλη βιαιότητα. Στη Λομβαρδία πολλές πόλεις πέφτουν αυτή τη φορά, αλλά τη στιγμή του θριάμβου του ο Φρειδερίκος πεθαίνει αιφνιδιαστικά το 1.250 μ.Χ
• Οι περισσότεροι απόγονοι των Χοενστάουφεν σκοτώνονται σε πολέμους. Ωστόσο η σύγκρουση τραυμάτισε βαριά και το κύρος της παποσύνης που έγινε πιόνι στο πεδίο δυναστικών συγκρούσεων.
• Οι Γάλλοι που συμμάχησαν με τον πάπα κατέχουν τη Σικελία, αλλά το 1.282 μ.Χ σημειώνεται εξέγερση, οι σφαγές που ακολούθησαν έμειναν γνωστές ως Σικελικός Εσπερινός. Στο τέλος του αιώνα το νησί και μεγάλο μέρος του Ρινί περνά στην κατοχή της ανερχόμενης αυτοκρατορίας του οίκου της Αραγονίας.
• Στη Γερμανία το στέμμα περνά στους άσημους Αψβούργους αλλά την πραγματική εξουσία είχαν στα χέρια τους δούκες, κόμητες, αρχιεπίσκοποι και επίσκοποι. Χρειάστηκαν πάνω από 600 χρόνια για να επιτευχθεί η εθνική ενότητα.
• Στην Ιταλία ακολούθησε παρατεταμένη περίοδος εμφυλίου πολέμου ανάμεσα στους Γουέλφους και τους Γιβελλίνους. Ωστόσο υπάρχει και η θετική πλευρά και είναι η αναγέννηση που θα ακολουθήσει έναν αιώνα αργότερα.

Συμπεράσματα:

1. Το 1.194 μ.Χ ο Ερρίκος Στ’ θέτει το νορμανδικό βασίλειο της Σικελίας υπό τον έλεγχο του Γερμανού αυτοκράτορα. Ωστόσο μετά το θάνατο του ακολουθεί εμφύλιος μεταξύ των 2 ισχυρότερων οικογενειών της Γερμανίας για το θρόνο: των Χοενστάουφεν και των Γουέλφων. Την ίδια στιγμή ο πάπας Ιννοκέντιος Γ’ οδηγεί την εκκλησία σε πρωτοφανή επίπεδα πολιτικής δύναμης.
2. Με τη βοήθεια του Πάπα ο Φρειδερίκος Απαγορεύεται αυτοκράτορας της Γερμανίας και βασιλιάς του Ρινί. Υπό τη βασιλεία του το Ρινί αναδείχτηκε στα καλύτερα διοικούμενο και κυβερνώμενο κράτος της Ευρώπης. Επίσης δημιούργησε τον 1ο ολοκληρωμένο νομικό κώδικα 700 έτη μετά απ’ αυτόν του Ιουστινιανού. Στα αξιοσημείωτα του κώδικα ήταν πως η εξουσία ασκούσε την νομιμοποίησή της όχι από το θεό αλλά από την αρχή της αναγκαιότητας. Ωστόσο όσο φιλελεύθερη κι αν ήταν η αυλή με την συνάθροιση ανθρώπων των γραμμάτων τόσο σκληρή υπήρξε η εξουσία του βασιλιά στις χώρες που κυβερνούσε. Επίσης ο Φρειδερίκος δημιούργησε το πρώτο πανεπιστήμιο έξω απ’ τον έλεγχο της εκκλησίας στην Νεάπολη.
3. Όμως η σύγκρουσή του με τον παπισμό θα τον οδηγήσει σε αφορισμό 2 φορές. Η εκθρόνισή του από τον Ιννοκέντιο Δ’ θα επιφέρει διαδοχικές εξεγέρσεις που θα καταπνίξει με σκληρότητα. Κατόπιν, ενώ καταλάμβανε τις πόλεις της Λομβαρδίας επήλθε ο αιφνιδιαστικός θάνατός του. Έτσι όλοι σχεδόν οι απόγονοι του θα σκοτωθούν σε μάχες. Ο ρόλος του παπισμού στις δυναστικές διαμάχες θα τραυματίσει το κύρος της εκκλησίας, ενώ το Ρινί θα μείνει για λίγο στα χέρια των Γάλλων και έπειτα θα περάσει στον έλεγχο του οίκου της Αραγονίας.

                                                                                                                             

ΠΗΓΗ: TIME LIFE BOOKS/ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ