ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ (2)-ΑΡΧΑΙΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ

Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ

Μάχες Ελλήνων τον 5ο αιώνα:

• 490 π.Χ Μαραθώνας: 10.000 Αθηναίοι υπό τον Μιλτιάδη κατατροπώνουν δύναμη 20.000 Περσών. Οι ενισχύσεις της Σπάρτης έφτασαν καθυστερημένα. 
• 480 π.Χ Σαλαμίνα: Στα νησιά του νησιού ο Ελληνικός στόλος υπό το Θεμιστοκλή παγιδεύει και καταστρέφει τον υπέρτερο αριθμητικά στόλο των Περσών. 
• 479 π.Χ Πλαταιές: Οι ενωμένες δυνάμεις Σπαρτιατών και Αθηναίων περίπου 40.000 οπλιτών υπό τονΠαυσανία, κατατροπώνουν το στρατό των 100.000 Περσών και Μηδίσαντων Ελλήνων και φονεύουν το γαμπρό του Ξέρξη και αρχηγό των Περσών Μαρδόνιο.
• 418 π.Χ Μαντινεία: Οι Σπαρτιάτες κατανικούν σε μάχη τους Αθηναίους.
• 416 – 413 π.Χ Συρακούσες: Οι Αθηναίοι εκστρατεύουν κατά της πόλης και γνωρίζουν πανωλεθρία με 40.000 θύματα Αθηναίους και συμμάχους τους.

• Την εξαφάνιση των Μυκηνών ακολούθησε μια σκοτεινή περίοδος. Ωστόσο από τον 6ο αιώνα αρχίζει να αναπτύσσεται στον ελλαδικό χώρο ο πιο αξιόλογος πολιτισμός που γνώρισε ο κόσμος, με επιτεύγματα στη γλυπτική, ζωγραφική, ποίηση, φιλοσοφία, επιστήμες.

• 776 π.Χ Ίδρυση των Ολυμπιακών αγώνων στην Ίλιδα προς τιμήν του Δία. Την ίδια στιγμή στην καθυστερημένη Αρκαδία ασκούσαν ακόμη ανθρωποθυσίες.

• Η Σπάρτη ήταν η μοναδική πόλη με μόνιμο στρατό. Οι περισσότερες ηγεμονίες που ανέτρεψε ασκούσαν απολυταρχική εξουσία κι έτσι αναδείχτηκε σε υπέρμαχο της ελευθερίας.

• Η αριστοκρατία ήταν συνήθως κατά της τυραννίας καθώς πίστευε πως στρέφονταν κατά των προνομίων της.

• Αθήνα: Το χάσμα των τάξεων έρχονται να γεφυρώσουν οι μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα το 594 π.Χ.     Απελευθερώνονται οι πολίτες που είχαν υποδουλωθεί λόγω χρεών (Σισάχθεια)./ Μεταρρυθμίζει προς μετριοπαθή κατεύθυνση το δίκαιο του Δράκοντα./ Ιδρύει λαϊκό δικαστήριο/. Προστατεύει χήρες και ορφανά./ Παραχωρεί δικαίωμα ψήφου σε όλες τις τάξεις των ελευθέρων./ Ωστόσο τα δημόσια αξιώματα ήταν προσιτά σε πολίτες με συγκεκριμένο εισόδημα./ Στο νομοθετικό σώμα της εκκλησίας του Δήμου μπορούσαν να συμμετέχουν όλοι οι ελεύθεροι πολίτες./ Ιδρύει τη βουλή των 400 που ελέγχουν οι αριστοκράτες που εκλέγονταν από το λαό./ Στο δικαστικό σώμα του Άρειου Πάγου γίνονται δεκτοί αριστοκράτες που έχουν υπηρετήσει στη βουλή./ Λόγω της φτωχής Αττικής γης ενθαρρύνει το εμπόριο.

• Μετά την αποχώρηση του Σόλωνα ξεσπούν έριδες μεταξύ τάξεων και γενών. Ο Πεισίστρατος εκμεταλλεύεται την κατάσταση, καταλαμβάνει την εξουσία με τη βία και αναδεικνύει την Αθήνα σε ηγέτιδα δύναμη. Με την κατάληψη των Ιωνικών πόλεων από τους Πέρσες οι μετανάστες προσδίδουν ξεχωριστή αίγλη στην πόλη. Μετά το θάνατο του Πεισίστρατου ακολουθεί περίοδος ταραχών ώσπου ο Κλεισθένης επαναφέρει τους νόμους του Σόλωνα και διαιρεί τους πολίτες αντί για γένη σε δήμους,μετατρέποντας το πνεύμα της φυλής σε αφοσίωση στο σύνολο. Κατόπιν διαιρεί την Αθήνα αντί για 4 σε 10 φυλές. Επίσης η βουλή των 400 αντικαθίσταται με τη δημοκρατικότερη βουλή των 500.

• Στην εξέγερση των Ιωνικών πόλεων Αθήνα και Ερέτρια στέλνουν βοήθεια και οι εξεγερμένοι καίνε τις Σάρδεις. Οι Πέρσες καταπνίγουν την εξέγερση και καταστρέφουν την επικεφαλής Μίλητο. Ο Δαρείος ζητά την υποταγή των Ελληνικών πόλεων αλλά Αθήνα, Ερέτρια και Σπάρτη αρνούνται. Κατόπιν ο Δαρείος εκστρατεύει εναντίον της Ελλάδας, καταλαμβάνει και λεηλατεί την Ερέτρια αλλά αναχαιτίζεται από τους Αθηναίους στο Μαραθώνα.

• Ο γιός του Δαρείου Ξέρξης αφού καταπνίγει εξεγέρσεις σε Αίγυπτο και Βαβυλώνα το 481 συγκεντρώνει το μεγαλύτερο στρατό που είχε δει ποτέ η γη 250.000 αντρών. Η Αθήνα με παρότρυνση του Θεμιστοκλή συγκροτεί στόλο. Οι Σπαρτιάτες καθυστερούν τους Πέρσες στις Θερμοπύλες και οι τελευταίοι αφού περνούν καίνε την Αττική. Ακολουθεί η ναυμαχία της Σαλαμίνας, η μάχη των Πλαταιών και η καταστροφή των υπολειμμάτων του Περσικού στόλου στη Μ. Ασία.

• Το 477 π.Χ συγκροτείται η συμμαχία της Δήλου που σταδιακά μετατρέπεται σε Αθηναϊκή ηγεμονία πάνω σε 170 κράτη.
• Υπό τον Περικλή η Αθήνα βρίσκεται στο απόγειο της ακμής της.

• Όλοι οι πολίτες μπορούν να αναλάβουν αξιώματα και αμείβονται γι αυτά.
• Ικτίνος και Καλλικράτης χτίζουν τον Παρθενώνα.
• Ακμάζει η τραγική ποίηση με τους Αισχύλο, Σοφοκλή και έπειτα Ευριπίδη. Όπως και η κωμωδία με τονΑριστοφάνη.
• 433. π.Χ αρχίζει ο Πελοποννησιακός πόλεμος τον οποίο εξιστορεί αριστουργηματικά ο Θουκυδίδης.
• Οι Σοφιστές όπως ο Πρωταγόρας εισάγουν ένα είδος ανθρωπιστικού σκεπτικισμού.
• Ο φιλόσοφος Σωκράτης κριτικάρει τη δημοκρατία και 2 μαθητές του (Αλκιβιάδης, Κριτίας) αργότερα θα παίξουν αμφιλεγόμενο ρόλο στην ιστορία της Πόλης.
• 413 π.Χ Συντριβή Αθηνών στις Συρακούσες, με αποτέλεσμα την εξέγερση συμμαχικών πόλεων και την ανατροπή της δημοκρατίας από ολιγαρχικούς, ανάμεσα τους και ο Κριτίας.
• 410 π.Χ επαναφορά της δημοκρατίας.
• 404 π.Χ η Αθήνα παραδίδεται στη Σπάρτη που εγκαθιστά ολιγαρχία. Ο Κριτίας προβάλει σαν τύραννος και εξαπολύει κύμα τρομοκρατίας.
• Ο Κριτίας ανατρέπεται και επιστρέφει η δημοκρατία.

        Συμπεράσματα:

1. Την εποχή που στην Περσία αναπτύσσεται μια τεράστια ενιαία αυτοκρατορία με κεντρική διοίκηση, στον Ελλαδικό χώρο εμφανίζεται το μοντέλο της πόλης κράτους, με κυριότερες εκπροσώπους την Σπάρτη και την Αθήνα. Επίσης εμφανίζεται στην Αθήνα ένα νέο σύστημα διακυβέρνησης, η δημοκρατία. Η οποία κάνει τα πρώτα της βήματα με τις μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα, στις αρχές του 6ου αιώνα για να γίνει πιο περιεκτική τον 5ο αιώνα με τον Κλεισθένη και τον Περικλή αργότερα. Τι ώθησε τους Αθηναίους να διαλέξουν αυτό το σύστημα σε μια κοινωνία που παρέμενε δουλοκτητική είναι ένα ερώτημα. Ίσως η φτώχεια της Αττικής γης σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες ταξικές διαφορές να οδήγησε σ’ αυτή τη λύση για το ξεπέρασμα του αδιεξόδου. Από την άλλη η δημοκρατία δεν εμπόδισε, μάλλον το αντίθετο βοήθησε την Αθήνα να επικυριαρχήσει στη συμμαχία της Δήλου και με σκληρότατους όρους για τα υπόλοιπα κράτη. Πως λοιπόν μια κοινωνία που προσπαθεί να γίνει δικαιότερη στο εσωτερικό της δεν διστάζει να γίνει αμείλικτη με τους υπόλοιπους; Πιθανά η προσπάθεια για εσωτερική κοινωνική δικαιοσύνη να δημιούργησε την αναγκαιότητα για την εκμετάλλευση των υπολοίπων χωρών. Μάλλον από τα παραπάνω διαφαίνεται πως τα κίνητρα για την επικράτηση δημοκρατίας δεν πρέπει να αναζητηθούν σε ένα αυθύπαρκτο ιδεαλισμό αλλά περισσότερο στις υλικές συνθήκες που δημιουργούν αναγκαιότητες. Επιπλέον δεν πρέπει να παραβλέπουμε πως οι κρίσεις στην πόλη οδήγησαν σε αρκετές περιπτώσεις στην τυραννία και ακόμα πως στην δεσποτική Περσία το πολιτικό σύστημα δεν εμπόδισε ούτε στην κοινωνική μέριμνα, ούτε στην σχετικά ομαλή ενσωμάτωση πολιτισμών και στοιχείων αλλότριων. Είναι λοιπόν η πρόοδος ζήτημα φωτισμένων ηγετών, ανεξάρτητα από το σύστημα; Είναι συνδυασμός ηγετικών προσωπικοτήτων, ιστορικών συγκυριών, ταξικών συσχετισμών, υλικών συνθηκών και μιας σειράς άλλων παραγόντων;
2. Ένα άλλο συμπέρασμα που μπορούμε να βγάλουμε συγκρίνοντας τους δύο κόσμους, είναι πως ο κοινός δρόμος προς τον πολιτισμό που ακολούθησε ως ένα σημείο το ανθρώπινο γένος, αρχίζει τώρα να παρουσιάζει διακλαδώσεις και μεγαλύτερη ποικιλία. Διαφορετική οργάνωση, διαφορετική θεώρηση, διαφορετική αντιμετώπιση του ατόμου, γίνονται παράμετροι που όλο κι αποκλίνουν μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών.
3. Η ποικιλία πόλεων κρατών με ανεξάρτητη οργάνωση και οι Μηδίσαντες Έλληνες κατά τους Περσικούς πολέμους καταμαρτυρούν την απουσία εθνικής συνείδησης. Η συμμαχία των πόλεων κρατών για την αντιμετώπιση του κοινού κινδύνου ήταν περισσότερο αποτέλεσμα της συγκυρίας και κοινών συμφερόντων παρά προσπάθεια για πολιτική ενοποίηση. Εξάλλου μετά την απομάκρυνση της απειλής δε θα αργήσουν να ξεσπάσουν καινούριες έριδες μεταξύ των Ελλήνων.
4. Η ακμή της Αθήνας συνοδεύεται και με άνθιση στις τέχνες (θέατρο, ποίηση), στην αρχιτεκτονική και στην φιλοσοφία. Στην τελευταία είναι εντυπωσιακή η ποικιλία των ρευμάτων που εμφανίζεται. Όπως επίσης και η συνύπαρξη 2 ιδεών που θέτουν ως κύριο μέτρο των πραγμάτων η πρώτη το άτομο και η δεύτερη το σύνολο.

ΠΗΓΗ: TIME LIFE BOOKS/ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ