ΑΜΕΡΙΚΗ, ΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ (2)-ΑΡΧΑΙΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ

 ΖΑΠΟΤΕΚΟΙ-ΜΑΓΙΑΣ-ΤΕΟΤΙΟΥΑΚΑΝ κ' ΠΡΟΚΟΛΟΜΒΙΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ (2)

• Σε οροπέδιο στην κορυφή του Μόντε Αλμπάν (σημερινό Μεξικό) οι Ζαποτέκοι διαδέχονται τον πολιτισμό των Ολμέκων.

• Αναπτύσσουν μεγάλη πνευματική δραστηριότητα, δημιουργούν ιερογλυφική γραφή που αποτελεί το παλαιότερο γνωστό είδος στην Αμερική.
• Επινοούν ένα παιχνίδι με μπάλα, που μοιάζει με το σημερινό μπάσκετ, όμως θα πρέπει να είχε κάποια θρησκευτική διάσταση γιατί οι ηττημένοι μερικές φορές υποδουλώνονταν ή θυσιάζονταν.
• Τον 2ο μ.Χ αιώνα επεκτείνουν τις κτήσεις τους υποδουλώνοντας τους εχθρούς τους είτε θυσιάζοντας τους. Εξάλλου, αυξάνουν σημαντικά τη γεωργικά παραγωγή.

• Στην κοιλάδα του Μεξικού, στην πεδιάδα Τεοτιουακάν χαράσσεται η μεγαλύτερη και πιο κοσμοπολίτικη πόλη   της Αμερικής. Αυτή χτίζεται βάσει σχεδίου κι όχι από τυχαία ανάπτυξη.

• Οι Τεοτιουακανοί αυξάνουν με τη σειρά τους τη γεωργική παραγωγή, επεξεργάζονται τον οψιανό, οικοδομούν σε κολοσσιαία κλίμακα, χτίζουν πυραμίδες, από τις οποίες η πυραμίδα του ήλιου κάλυπτε την ίδια επιφάνεια με αυτήν του Χέοπα, που αποτελεί το μεγαλύτερο έργο του αρχαίου κόσμου μετά το σινικό τείχος.
• Το 400 μ.Χ η πόλη βρίσκεται στο απόγειο της ακμής της με 150.000 πληθυσμό. Στα επιτεύγματα των κατοίκων συγκαταλέγονται η αγγειοπλαστική, η κατασκευή κοσμημάτων και μασκών. Ωστόσο ο κύριος τομέας απασχόλησης είναι η κρατική θρησκευτική γραφειοκρατία. Επίσης υπάρχει ανθηρό εμπόριο.
• Η κοινωνία είναι θεοκρατική και γίνονται ανθρωποθυσίες αλλά σε μικρότερη κλίμακα από τους γειτονικούς λαούς, ενώ γίνεται καύση των νεκρών. Οι ευγενείς ζουν σε πολυτελή ανάκτορα κατά μήκος της λεωφόρου των νεκρών, ενώ ο κοινός λαός σε πιο ταπεινά σπίτια στα περίχωρα.
• Γύρω στο 400 μ.Χ πολλοί Ζαποτέκοι έχουν μεταναστεύσει στην Τεοτιουακάν.
• Το 700 μ.Χ στην κοινότητα Τσολούλα, χτίζεται πυραμίδα που είναι ακόμη μεγαλύτερη σε μέγεθος κι απ’ αυτή του ήλιου.
• Με όπλα τους το εμπόριο και τη διάδοση της θρησκείας, οι Τεοτιουακανοί εγκαθιδρύουν δορυφορικά κέντρα σε μακρινές αποστάσεις.
• Γύρω στο 750 μ.Χ το Τεοτιουακάν γνωρίζει κάποια καταστροφή και οι επιζώντες κάτοικοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη.

• Την ίδια εποχή αναπτύσσεται και ο πολιτισμός των Μάγιας, οι οποίοι διαφέρουν από τους άλλους λαούς τόσο λόγω της γλώσσας όσο και λόγω των εξωτερικών τους χαρακτηριστικών. Δέχτηκαν κι αυτοί επιρροές από τους Ολμέκους απ’ τους οποίους δανείστηκαν το ημερολόγιο και την εικονογραφική γραφή, εξελίσσοντας και τα δύο.

• Οι αρχαιότερες τοποθεσίες τους είναι το Καμιναλτζουγιού και το Πετέν. Το κέντρο τους Ελ Μιδαρόρεγκαταλείφθηκε ανεξήγητα το 150 μ.Χ και το κέντρο μεταφέρθηκε νοτιότερα στο Τικάλ. Μετά το 200 μ.Χ προβάλουν δεκάδες κέντρα όπως: Λαμανά, Κοπάν, Παλένκε, Μπουαμπάκ, Τσιμπιλτσατούν, και σε καθένα απ’ αυτά κυβερνούσε διαφορετική δυναστεία.
• Οι Μάγιας υπήρξαν ικανοί αγρότες, επινοητικοί αρχιτέκτονες (έχτισαν κι αυτοί πυραμίδες), εξαίρετοι διακοσμητές. Είχαν ταλέντο στα μαθηματικά (πιο προηγημένα απ’ αυτά των Ρωμαίων) και στην αστρονομία. Επίσης κατείχαν το μόνο ολοκληρωμένο σύστημα γραφής στην Αμερική.
• Ωστόσο σαν λαός υπήρξαν εξαιρετικά επιθετικοί και βίαιοι, με στόχο να πιάσουν αιχμαλώτους τους οποίους θυσίαζαν.
• Τον 5ο & 6ο αιώνα μ.Χ Μάγιας και Τεοτιουακάν αλληλοεπηρεάστηκαν.
• Τον 9ο μ.Χ αιώνα, ο κόσμος των Μάγια εισήλθε απότομα σε παρακμή.

• Το 500 – 600 μ.Χ, στο δυτικό Περού είχε αναπτυχθεί ο λαός των Μότσε.

• Τον 2ο μ.Χ αιώνα σημείωσαν τεχνική πρόοδο. Έτσι επέκτειναν το αρδευτικό σύστημα, βελτίωσαν την αγροτική παραγωγή, κάτι που είχε σαν αποτέλεσμα την πληθυσμιακή τους αύξηση.
• Είχαν δεχτεί επιρροές από τον πολιτισμό των Τσάβιν. Χτίζουν κι αυτοί πυραμίδες και κάνουν ανθρωποθυσίες. Αναπτύσσουν τη μεταλλουργία και την κεραμική. Επίσης αγαπούσαν τη μουσική και το χορό.

• Περίπου 1.000 χιλιόμετρα νοτιότερα ζούσε ο λαός των Νάσκα.                        

• Υπήρξαν κυνηγοί κεφαλών για θρησκευτικούς λόγους.
• Επιδόθηκαν στον τρυπανισμό κρανίων για θεραπευτικούς λόγους.
• Ανέπτυξαν την υφαντουργία και την κεραμική, ενώ υπήρξαν και καλλιτέχνες στο χαλίκι και την άμμο, χρησιμοποιώντας ως καμβά την έρημο και κατασκευάζοντας έργα που φαίνονταν από ψηλά.

Συμπεράσματα:

1. Οι πολιτισμοί που διαδέχτηκαν του Ολμέκους και τους Τσάβιν επηρεάστηκαν απ’ αυτούς αλλά εξέλιξαν κιόλας τις κατακτήσεις τους. Οι κυριότεροι λαοί της εποχής υπήρξαν οι Ζαποτέκοι, οι Τεοτιουακανοί, οι Μάγιας, οι Μότσε και οι Νάσκα.
2. Σε πολιτιστικό επίπεδο εντύπωση προκαλεί ο θεοκρατικός χαρακτήρας των κοινωνιών και οι αυξημένες επιδόσεις σε ανθρωποθυσίες. Επίσης παρά την καθυστέρηση με την οποία εμφανίστηκαν οι πολιτισμοί της Αμερικής σε σχέση με τον υπόλοιπο γνωστό κόσμο, υπήρξαν τομείς όπου εμφάνισαν μεγαλύτερες προόδους από τους σύγχρονούς τους στην Ευρώπη κι αλλού. Για παράδειγμα τα μαθηματικά των Μάγιας ήταν πιο αναπτυγμένα απ’ αυτά των Ρωμαίων.
3. Επίσης κάτι που προκαλεί εντύπωση είναι η ξαφνική εξαφάνιση πολισμών ή είσοδος τους σε κρίση. Αυτό από τη μια μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη επαρκών ιστορικών στοιχείων ώστε να κατανοήσουμε τι ακριβώς προηγήθηκε. Από την άλλη ο εξαιρετικά βίαιος χαρακτήρας των κοινωνιών μας επιτρέπει να υποθέσουμε την ύπαρξη συχνών κι εξίσου βίαιων εξεγέρσεων.

ΠΗΓΗ:TIME LIFE BOOKS/ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ